Yatırım yoluyla vatandaşlık: diğer ülkelerdeki benzer uygulamalar

17 Oca 2022

17:29

Son zamanlarda sosyal medyada en fazla konuşulan konulardan birisi de Türk vatandaşlığı hakkı elde etme şartları. Sosyal medya kullanıcıları bu şartların hafifleştirildiğini belirterek yeni kararları eleştiriyor. Ana muhalefet partisi lideri Kemal Kılıçdaroğlu da vatandaşlık kazanma şartlarını “500 bin dolara vatandaşlığı satıyorsunuz” diyerek konu hakkındaki rahatsızlığını dile getirmişti. 2019 yılında İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de benzer yorumlarda bulunmuştu. Biz de Doğrula olarak hem Türk vatandaşlığının nasıl kazanılacağını hem de dünyadaki benzer uygulamaları inceledik.

Türk vatandaşlığı nasıl kazanılır?

Genel olarak Türk vatandaşlığı ya doğumla ya da sonradan kazanılabilir. Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı ya da doğum yerine göre kazanılır. Soy bağı için doğum anında anne ya da babadan birinin Türk vatandaşı olması yeterlidir. Doğum yeri Türkiye ise ve doğan çocuğun anne ve babası belli değilse ya da vatandaşlıkları yoksa Türk vatandaşlığı kazanılır. Bunun haricinde yabancı uyruklular için Türk vatandaşlığı hakkı elde etmek için bazı şartlar bulunmaktadır.

Yabancı uyrukluların Türk vatandaşlığı kazanması

5901 No’lu Türk Vatandaşlığı Kanunu yabancıları uyrukluların nasıl vatandaşlık kazanabileceğini de açıklar. Buna göre yabancı biri gerekli şartları sağladığında yetkili makamlara başvurarak Türk vatandaşlığı hakkı elde edebilir. Bu şartlar;

Kendi milli kanununa göre, vatansız ise Türk Medeni Kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak
Başvuru tarihinden geriye dönük olarak Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek
Türkiye’ye yerleşmeye karar verdiğini kanıtlamak (Türkiye’de taşınmaz mal edinmek, iş kurmak, yatırım yapmak, ticaret ve iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olmak veya Türk vatandaşı ile evlenmek, ailece müracaat etmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak veya eğitimini Türkiye’de tamamlamak).
Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak
Toplum içinde birlikte yaşamaya uygun bir biçimde iyi ahlak sahibi olmak ve bunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak
Uyum sağlayabilecek kadar Türkçe bilmek
Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak
Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamaktır.

Buna ek olarak bazı durumlarda Cumhurbaşkanı kararı ile yabancılar Türk vatandaşlığı kazanabilir. Daha önce bu durumlara sadece istisnaya bağlı iken 2016’da gelen değişiklik ile yatırım yolu ile de Türk vatandaşlığı kazanabilme şansı getirildi. 5 Ocak 2022 tarihinde ise bu yönetmeliğe yeni değişikler geldi. Buna göre aşağıdaki şartlardan birini sağlayan Cumhurbaşkanı kararı ile vatandaşlık kazanabilir.

En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen.
En az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı veya kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş, en az 250.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatırılan ve tapu siciline üç yıl süreyle devir ve terkini yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmek şartıyla noterde düzenlenmiş sözleşme ile taşınmazın satışının vaat edildiği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca tespit edilen.
En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen.
En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen.
En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilen.
En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın aldığı Sermaye Piyasası Kurulunca tespit edilen.

Kısacası yabancılar 500 bin dolarlık yatırım yaparak veya 250 bin dolarlık taşınmaz alıp onu üç yıl elinde tutacağına taahhüt ederek vatandaşlık kazanabilir.

Diğer ülkelerde yatırım yoluyla vatandaşlık kazanmak

Antigua ve Barbuda vatandaşlığı için dört farklı seçenek sunuluyor. Bunlar ülkenin Milli Kalkınma Fonuna kişi başı 100 bin dolar yatırmak, 400 bin dolarlık emlak satın almak, West Indies Üniversitesi’ne 150 bin dolarlık yatırım yapmak ya da tek başına en az 1,5 milyon dolar iş yatırımı yapmak ya da en az 5 milyon dolarlık toplu yatırım yapmak (her yatırımcı en az 400 bin dolar yatırmalı).

Malta vatandaşlığı için 750 bin avroluk (öncesinde en az 12 aydır Malta’da kalınıyorsa) ya da 600 bin avroluk (öncesinde en az 36 aydır Malta’da kalınıyorsa) yatırım yapılması gerekir. Bunun yerine 700 bin Avroluk emlak da almak Malta vatandaşlığı kazandırabilir.

Dominik vatandaşlığı Ekonomik Çeşitlendirme fonuna 100 bin dolarlık yatırım yaparak ya da 200 bin dolarlık emlak satın alarak kazanılabilir.

Kuzey Makedonya vatandaşlığı için en az 200 bin avroluk yatırım yapılmalı ve başvurudan önce en az 5 milyon avroluk sermaye sahibi olunmalı.

Grenada vatandaşlığı için Milli Değişim Fonu’na 150 bin dolar yatırılmalı ya da 350 bin dolarlık emlak satın alınmalı.

Karadağ vatandaşlığı için 100 bin avro devlete hibe verilmeli ve ülkenin merkezine yapılan bazı projelere 450 bin avroluk yada ülkenin kuzeyine bazı seçilmiş projelere 250 bin avroluk yatırım yapılmalı.

St. Kitts ve Nevis vatandaşlığı için 250 bin dolarlık Şeker Endüstrisi Çeşitlendirme Fonu’na yatırım yapmalı yada 400 bin dolarlık emlak yatırımı yapılmalı

12 Eylül 2021 tarihli habere göre Ürdün vatandaşlığı ise Ürdün şirketlerinden 1,5 milyon dolarlık hisse karşılığında alınabilir.

St. Lucia vatandaşlığı ise 500 bin dolarlık devlet bonosu alarak, Milli Ekonomik Fonu’na 100 bin dolarlık yatırım yaparak, 300 bin dolarlık gayrimenkul yatırımı yaparak yada 3,5 milyon dolarlık ticari yatırım yaparak alınabilir. Ayrıca, St. Lucia hükümeti kısa süreli Covid-19 fonuna 250 bin dolarlık yatırım yaparak vatandaşlık almayı sağlayan bir fırsat sağlıyor.

Bulgaristan vatandaşlığı için ise süreç diğerlerine göre biraz daha uzun sürüyor. 1,024 milyon avroluk devlet tahvili almak karşılığında 18 ay sonrasında Bulgaristan vatandaşlığı kazanılabilir. Yatırımcı Bulgaristan vatandaşlığı kazandıktan sonra 2 yıl daha parası devlet tahvilinde tutmalıdır. Sonrasında ise parasını faiziyle birlikte geri çekebilir.