Türkiye ticari olarak Rusya’ya ne kadar bağımlı?

8 Mar 2022

15:43

Son haftalarda askeri operasyonlara varan Ukrayna-Rusya krizi neredeyse tüm dünyayı etkiliyor. Türkiye’nin de üye olduğu NATO Ukrayna tarafında yer alıyor. Avrupa ülkeleri ve ABD Rusya’ya karşı yaptırımlar uyguluyor ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı askeri operasyonları sonlandırması istiyorlar. Fakat Rusya’nın ve NATO’nun ilişkileri daha ciddi boyutlara ulaşabileceği düşünülüyor.

Türkiye ve Rusya-Ukrayna Krizi

Türkiye ise hem coğrafi konumundan dolayı hem de NATO üyeliğinden dolayı bu krizden en çok etkilenebilecek ülkelerden biri. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 28 Şubat’ta yaptığı açıklamasında “Ne Ukrayna’dan Ne Rusya’dan Vazgeçeriz” dedi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda ise Türkiye Rusya’yı kınama kararı tasarısına lehte oy verdi. 7 Mart 2022’de Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise 10 Mart 2022 tarihinde Antalya’da Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanları ile üçlü formatta toplantı yapılacağını duyurdu.

Rusya ve Türkiye’nin ticari ilişkileri

Bu süreçte Türkiye tarafsız kalmaya çalışsa da Türk kamuoyunda Türk-Rus ilişkilerinin kötüye gitmesinden endişe duyulduğunu gördük. Özellikle Türkiye ve Rusya ticaretinin kötüye gittiği taktirde Türkiye’nin çok ciddi sınamalarla karşı karşıya kalacağı söyleniyor. Biz de Doğrula olarak Türkiye ile Rusya’nın ticaretini ve birbirine bağımlılığını inceledik.

Türkiye’nin ticari ortağı Rusya

Türkiye’nin ve Rusya’nın çıkarları tarih boyunca bazen çakışırken bazen de paralel gitmiştir. Zamanla iki ülkenin de hem diplomatik hem de ticari gelişmiş ve Rusya Türkiye’nin önemli bir ticaret ortağı olmuştur. 2019 ve 2018 yıllarında Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı ülke Rusya’ydı. 2020 yılında 17 milyar ABD doları ile Rusya Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı üçüncü ülke olmuştur. 2021 yılında ise yaklaşık 29 milyar ABD doları ile Rusya ikinci sıraya yükseldi. İhracatta ise Rusya Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 10. ülkedir.

İthal edilen ve ihraç edilen mallar

TÜİK’in Dış Ticaret istatistiklerine baktığımızda HS2 sınıflamasına göre Türkiye’nin Rusya’ya ihracatının neredeyse beşte birinin “Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyvelerden” oluştuğunu görüyoruz. Bunu ise “Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları”, “Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı”, “Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları, aksam-parça-aksesuarı” ve “Plastikler ve mamuller” izliyor. İthalatta ise Türkiye Rusya’dan aldığı ürünlerin neredeyse yarısını doğal gaz ve petrol oluşturuyor. Dolayısıyla Türkiye-Rusya ilişkilerinin kötüye gittiği takdirde bu ürünlerin ticaretinde sıkıntı yaşanabileceğini söylemek mümkün.

Türkiye’nin Rusya’ya bağımlılığı

2020 yılı verilerine göre Türkiye doğal gaz tüketiminin %99’dan fazlasını dışarıdan ithal ederek sağlıyor. Bu doğal gazın üçte biri sadece Rusya’dan, üçte biri Azerbaycan ve İran’dan ve diğer üçte biri de diğer ülkelerden alınıyor. Petrolde ise toplam talebin %90’nından fazlası ithalat ile sağlanıyor. 2020 yılında en çok (%29,09 ile) Irak’tan ve (%21,18 ile) Rusya’dan petrol ithal edilir. Hem doğal gazda hem de petrolde Rusya diğer ülkelere göre çokça önce çıkıyor. Bundan hareketle Türkiye’nin Rusya’ya doğalgaz ve petrol konusunda bağımlı olduğunu söylemek mümkün. “Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyvelerde” ise yine en çok ihraç edilen ülke Rusya, onu izleyen Almanya ve İtalya ise Rusya’nın üçte ikisi kadar bu üründen ihraç ediyor.

Türkiye’nin doğalgaz ithal ettiği ülkeler

Peki Rusya Türkiye’ye ne kadar bağımlı?

Türkiye ise Rusya’nın en çok ihraç yaptığı 5.ülke. Rusya’nın ihraç ettiği ürünlerin yarısını petrol ve doğal gaz türevi ürünler oluşturuyor. Bu ürünleri toplam ithalatında Türkiye %5 gibi bir orana sahip. Fakat Çin ve Belarus haricinde bu ürünleri ithal eden diğer ülkelerin neredeyse hepsi NATO ülkeleridir. Yani Rusya NATO ülkelerine doğalgaz ve petrol satışını durdurduğu taktirde ekonomisi ciddi derecede zarar görecektir. Ayrıca Rusya ithal ettiği tahılın ve sebzenin yaklaşık %16’sını Türkiye’den ithal ediyor.

Rusya'nın ihracat yaptığı ülkeler — Rusya’nın ihracat yaptığı ülkeler

Özetle

Bu ticaret verilerine baktığımızda Türkiye’nin Rusya’ya Rusya’nın Türkiye’ye olduğundan daha çok bağımlı olduğu görülüyor. Fakat Rusya’nın yaptırım uyguladığı taktirde tüm NATO üyelerine yaptırım uygulayacağını varsayarsak Rus ekonomisinin bu ihtimalde ciddi zarara uğrayacağını söyleyebiliriz.