Time Dergisi’nin kapakları nasıl doğrulanır?

29 Tem 2022

11:47

Ana akım medyanın günümüzde dijitale geçişiyle beraber, birçok gazetenin ve derginin de matbu sistemi geride bırakarak sanal ortama taşındığını görüyoruz. İş bu dijitalleşme sürecinin elbette dezavantajlı noktaları da var. Bunlardan biri: telif hakkı başta olmak üzere birçok ihlale sebep olan “izinsiz veri kullanımı.”

Ne var ki, işin kopyalanma ya da değiştirilme boyutu yalnızca telif haklarından doğan sorunlarla sınırlı kalmıyor. Değiştirilen veya üzerinde oynanan birçok verinin, yanlış bilgiyi yaymak için adeta bir enstrüman olarak kullanması ise hem yayıncının marka itibarı için sorun yaratıyor hem de sosyal medya okuyucularının yanlış bilgiye inanmasına neden oluyor.

Bu konudan özellikle dünya çapında prestije sahip Time Dergisinin muzdarip olduğunu söyleyebiliriz. 2020 yılında dünyayı kasıp kavuran küresel Covid-19 pandemisi ile birlikte ‘altın çağını’ yaşayan komplo teorisyenleri, kendi tasarladıkları kapaklara bu dergilerin ismini iliştirerek ya da var olan kapaklar üzerinde dijital oynamalar yaparak insanları manipüle etme girişiminde bulunuyorlar.

Doğrula olarak birçok sahte Time kapağını analiz etmiştik. Bu yazımızda bu kapak tasarımları hangi tekniklerle, nasıl doğrulanır bundan bahsedeceğiz.

Time’ın kapakları her dönemin gündeminde

İlk sayısını 1923’te çıkaran New York merkezli Time dergisi, iki haftada bir çıkardığı sayılarıyla genellikle toplumsal meselelere değinen ve bu doğrultuda problem çözümleri, eylem planları ve kitlesel aktivizm gibi dünya genelini doğrudan ilgilendiren hareketleri ve bu hareketlere önderlik eden kişilerin fotoğrafını yayınlar. Time, kapağında yer verdiği kişilerle ilgili bilinen sorunlara ışık tutarak bir dizi slogancı manşeti ön sayfasına iliştirir.

Time’ın, gerek medya ve yayıncılık, gerekse habercilik kuruluşları arasında ağır toplardan biri olarak görülmesinin elbette tarihe öncüllük etmiş ve ‘kilometre taşı’ diyebileceğimiz bir çok olaya şahitlik edip bunları arşive almış olmasının başlı başına etkisi olduğu söylenebilir. Gelgelelim Time’ın medyada bu kadar bilinir oluşunun aslan payını, kapağında yer verdiği önemli figürler ve kuruluşundan bu yana her yılın sonunda açıkladığı “Yılın Kişisi” sayısıdır.

Daha önce de bahsettiğimiz üzere, dezenformasyon amaçlı üzerinde oynanmış ya da konuyla bağlantılı olmayan görseller, “Time’ın yeni sayısının kapağı” açıklamasıyla servis edilmişti.

Bu sahte kapaklardan bazıları:

Sahte Time kapağı (solda), Gerçek Time kapağı (sağda)

24 Şubat 2022 de başlayan Rusya – Ukrayna askeri ve diplomatik krizi ile ilgili Time: “Tarihin Dönüşü. Putin, Avrupa’nın Rüyalarını Nasıl Çökertti” manşetini kullanmıştı. Bu sayı yayımlandıktan sonra başta Twitter olmak üzere birçok sosyal medya platformunda bir görsel hızla yayılım göstermişti. İlgili görselde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i, Adolf Hitler’e benzeten bir tasarım kullanılmış ve “Time dergisi, Putin’i Hitler’e benzetti” benzeri açıklamalarla paylaşılmıştı.

Doğrula olarak bu görselin Time’ın güncel kapak tasarımı olmadığını, bir dijital sanatçı tarafından düzenlendiğini ilgili analiz yazımızda belirtmiştik

Zelenski’nin yer aldığı sahte Time kapağı

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile ilgili de daha önce sahte bir Time kapağı paylaşılmıştı. Kapaktaki iddiaya göre Rus tanklarının üzerinde “Z” ve “V” harfinin bulunmasından dolayı Volodimir Zelenski, isminin baş harflerini kullanmayı sözde reddetmişti. Bu absürt iddianın yanı sıra, Time’ın logosundaki “M” harfinin Zelenski’ye şeytan görünümü vermek için bilerek arkasına gelecek şekilde yerleştirildiği de öne sürüldü.

Nitekim basit bir arşiv taramasıyla, Time’ın ilgili tarihte böyle bir kapak kullanmadığını doğrulamıştık.

Time’ın güncel sayıları nasıl doğrulanır?

Birçok sahte görsel, orijinalmiş gibi yayılmakta. Öncelikle şüpheli olduğu düşünülen Time kapağının sağ üst kısmında bulunan tarihe dikkat etmek önemli. Tarihin gün/ay/yıl değil, “ay/gün/yıl” formatında olması gerekmektedir. Çünkü dergi, ABD’nin ulusal tarih kodu ile verilmek zorundadır. Tarih detayı ilk bakışta fark edilen ufak bir bilgi gibi görünse de, Kemal Kılıçdaroğlu’nun Time dergisinde yer aldığı iddiasını bu yöntemle tespit etmiştik. Bunun yanı sıra kapak sayfasının sağ alt bölümünde derginin web adresi, yani “time.com” yazması gerekmektedir.

Time’ın yayın arşivine 1920’lerden günümüze ulaşılabilir

Time dergisinin, ilk günden bu yana çıkardığı her sayı web adresinde mevcut. “The TIME Vault” isimli arşivde 1923, yani ilk sayıdan günümüze bütün sayılarının kapaklarına ve içeriklerine bu arşivden ulaşılabilir.

Örneğin Mustafa Kemal Atatürk’ün 1923’te yayınlanan ünlü Time kapağı da bu arşivde görülebilir. Kapağın üstünde bulunan “Browse Issue” seçeneğinden derginin bu sayısının dijital dokümanına ulaşılabilir.