Mahareti kahinde değil Twitter’da arayın

15 Eyl 2022

12:23

Manipülasyon, sosyal medyanın doğrudan veya dolaylı şekilde maruz kaldığımız etkilerinden biri. Kullanıcılar yaptıkları paylaşımların içeriğiyle duygu ve düşüncelerimizi manipüle ederek takipçi, beğeni ve popülarite artırma yoluna gidebiliyor. Önemli olaylara, ünlülerin ölüm zamanlarına, doğal afetlere, seçim veya karşılaşmaların sonuçlarına dair geleceğe yönelik tahminlerde bulunma son zamanlarda sıklıkla karşılaştığımız manipülasyon yöntemleri arasında yer alıyor. Üstelik bu tür manipülasyonlar rasyonaliteden uzak olduğu için ya korkularımızı tetikliyor, ya şaşırtıyor, ya umudumuzun artmasına ya da kaybolmasına neden oluyor. Diğer bir deyişle, direkt olarak duygularımıza hitap ediyor.

İngiltere Kraliçesi Elizabeth’in vefat etmesiyle kraliyet ailesi, kraliçe ve yeni kral ile ilgili yayılan pek çok paylaşım, benzer etkileri yaratacak ‘tahmin oyunları’ içeriyordu. Çeşitli Twitter hesaplarının geçmiş zamanlarda II. Elizabeth’in ölüm tarihini tahmin ettiği paylaşımlar epey ilgi gördü. Çünkü paylaşımlarda belirtilen tarih doğruydu. Peki bu nasıl mümkün olabiliyor?

Sosyal medyada Kraliçe Elizabeth’in ölümüyle ilgili yayılan bilhassa yabancı kaynaklı paylaşımlara baktığımızda pek çok Twitter hesabı tarafından Elizabeth’in ölüm tarihiyle ilgili tahminler veya kehanetler yapıldığını görüyoruz.

‘İngiltere Kraliçesi 8 Eylül’de ölecek. Bu tarihin onun etrafında dolaştığını görüyorum. Büyüye inanmamaya devam edin, göreceksiniz.’

‘Kraliçe II. Elizabeth 8 Eylül 2022’de ölecek.’

‘Kraliçe II. Elizabeth’in önümüzdeki 25 gün içinde öleceğini hissediyorum, bugün de olabilir.’

‘Güncelleme: Kraliçe 8 Eylül 2022’de ölecek. Kral Charles 28 Mart 2026’da ölecek.’

‘Kraliçe II. Elizabeth’in gelecek ay içinde öleceğini tahmin ediyorum.’

Bu şekilde paylaşım yapan hesaplardan bazıları tarihini tahmin etkileri olay gerçekleştiğinde tweetleri silip hesaplarını kapatarak, diğerleri ise kazandıkları popülariteyi yeni paylaşımlarında kullanarak devam ediyor. Örneğin yukarıdaki örnekler içerisinde bulunan @Logan_Smith526 tarafından paylaşılan tweet’e artık ulaşılamıyor ve hesap korumaya alınmış. Ancak @aidemleoxide hesabı sahip olduğu beğeni potansiyeliyle paylaşım yapmaya, hatta başka olaylar için ileriye dönük tarih bilgisi paylaşmaya devam ediyor.

’17 Mart 2062’de Dünya tamamen alevler içinde kalacak.’

Üstelik bu şekilde paylaşım yaparak fazlaca etkileşim alan hesaplar yanıltıcı içeriği çoğu zaman yalnızca kendi ülkelerine değil, dünya geneline yayıyorlar. Böylelikle ‘beğeni potansiyellerini’ ve takipçi sayılarını artırıyorlar.

Birden fazla tarih kullanma taktiği

Paylaşımını kaldırıp hesabını gizli moda alarak erişilmez olan @Logan_Smith526 isimli hesabın arşivde yer alan paylaşımlarına göz gezdirdiğimizde, Kraliçe Elizabeth’in ölümüyle ilgili başka bir tarih paylaşımı daha dikkat çekiyor. 10 Ocak 2022’de yapılan paylaşımda ‘kraliçenin 13 Şubat’ta, ikinci yarısı hafif yağışlı olacak temiz bir günün öğleden sonrasının ilk saatlerinde öleceği’, hatta ‘haftanın geri kalanının güneşli olacağı’ belirtiliyor.

@Logan_Smith526 tarafından 10 Ocak ve 7 Haziran’da paylaşılan tweetleri birlikte değerlendirdiğimizde, kullanıcının 10 Ocak’ta Kraliçe Elizabeth’in ölümüne dair kehanette bulunduğunu ancak daha sonra yanıldığını anlayarak yeniden tarih verdiğini düşünebiliriz. Fakat bu değerlendirme bizi başka bir ihtimale daha götürüyor: büyük olaylar için birden fazla tarih verip olay gerçekleştiğinde yalnızca doğru tarihi bırakarak diğer paylaşımları silmek.

Benzer durumlar daha önce de pek çok kez yaşanmış. Örneğin 26 Ocak 2020’de hayatını kaybeden Kobe Bryant’ın ölüm şekliyle ilgili 13 Kasım 2012’de paylaşım yapan hesap, Kobe gerçekten o şekilde hayatını kaybettiği için epey popüler olmuştu. Hatta hesap sahibi Kobe 26 Ocak 2020’de vefat ettiğinde eski paylaşımına cevap olarak özür dilemişti.

YouTube üzerinden paylaştığı videolarla bu gibi kehanetlere imza atan bir hesap da geçtiğimiz yıllarda sosyal medya kullanıcılarının dikkatini çekmiş. Kanalda 2020’de hayatını kaybeden ünlülere dair videolar ve içeriklerinde kişilerin ölüm tarihleri bulunuyor. Ancak videolar 2017 senesinden beri paylaşılıyor. Yani birileri ünlü isimlerin ölüm tarihini önceden biliyor, paylaşıyor ve bunu bir ‘tarikat’ adı altında yapıyor.

2020 Vision isimli bu kanalın yöntemi, videoları geleceğe dönük 10 yıllık süreci gün gün kapsayacak şekilde hazırlamak ve olaylar gerçekleştiğinde doğrusu hariç tüm günleri videodan çıkarmak. Zira YouTube video düzenleme uygulaması videonun içerisinden kesitlerin silinmesine olanak tanıyor. Dolayısıyla Twitter’da geriye dönük paylaşımları silerek veya YouTube’da daha önce paylaşılan videoların içerisinden yanlış tarihleri çıkararak ‘tahmin oyunu’ oynamak mümkün.

Sosyal medya kullanıcıları bu oyunu ünlülerin ölüm tarihleri, doğal afetler, gerçekleşmek üzere olan karşılaşma veya seçimlerin sonuçları gibi çeşitli konularda yapabiliyor. Bunu yaparken amaçları çoğunlukla ilerleyen dönemlerdeki takipçi ve beğeni potansiyellerini artırmak veya reklam yapmak. Ancak bu paylaşımların sosyal medya kullanıcılarının korku ve benzeri olumsuz duygularına, umutlarına veya düşüncelerine etki ettiğini unutmamak; dolayısıyla sosyal medyada paylaşım yaparken, beğenirken veya onları yayarken son derece dikkatli olmak gerekiyor.