Kur korumalı TL mevduat sistemi hakkında ne biliyoruz?

22 Ara 2021

11:13

20 Aralık 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kabine toplantısı sonrası kurdaki dalgalanmayı durdurmak amacıyla Türk Lirası mevduatlarına yeni düzenlemeler getirileceğini açıkladı. Daha önce hızla yükselen döviz kurları Erdoğan’ın bu açıklamasından sonra düşmeye başladı. Bu yeni düzenlemelere kur korumalı TL vadeli mevduat deniyor. Doğrula olarak biz de bu mevduat sistemi açıklamaya çalışacağız.

Kur korumalı TL vadeli mevduat sistemi nedir?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’a göre yeni bir finansal alternatif olan bu sistem kişilerin paralarını TL’de tutmalarını sağlayacak. Bu sistem ile Türk bankalarında mevduat hesaplarında bulunan TL varlığına döviz kuru artışına karşı güvence getirilecek. Buna göre kur getirisi mevcut mevduat kazancından daha yüksek olduğu zaman aradaki fark hesabın sahibine ödenecek. Mevduat kazancı kur getirisinden yüksek olduğu zamanda hesap sahibi mevduat kazancını elde etmiş olacak. Yani hesap açılış ve vade tarihleri arasındaki USD döviz kuru değişimi ile mevduatın faiz oranı karşılaştırılacak. En yüksek olan oranda kazanç hesabın sahibine ödenecek. Aynı zamanda bu mevduat hesaplarına stopaj da uygulanmayacak.

Konuyla ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığı da açıklama yaptı

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıklamasına göre isteyen banka bu sisteme katılabilecek. Hesap Mevduat hesapları ise 3, 6, 9 veya 12 ay vadeler ile açılabilecek. Minimum faiz oranı da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın politika faizi olacak. Vadesinden öncesinde hesaptan para çekilirse hesap vadesize dönecek ve faiz oranı uygulanmayacak. Ayrıca, hesabın açılış ya da kapanış tarihlerindeki en düşük kur üzerinden hesap bakiyesi güncellenecektir.

Sistem 1960’lardaki ve 1970’lerdeki dövize çevrilebilir mevduat sistemine benziyor

Eski Hazine bürokratı ve Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota bu sistemi 1960’larda uygulanan dövize çevirebilir mevduat sistemine benzetti. O senelerde yurtdışında yaşayan Türklerin ve yabancı bankaların ülkeye döviz getirmesini teşvik etmek amacıyla bu politikaya başvuruldu. Bu sistem bağlamında yurtdışında çalışan Türklere Türkiye’de dövize mevduat hesabı açma hakkı tanınıyor. Bu hesaplar Merkez Bankası’na devrediliyor ve Merkez Bankası, Hazine adına, kur garantisi veriyor. Yani kur farkı hazineden ödenmesi planlanıyor. Bunun sonuncunda 3,5 milyar dolara yakın döviz Türkiye’ye gelir. Fakat daha sonra hazineye çok yük olduğu için bu politikadan vazgeçilir. Kerim Rota Erdoğan’ın tanıttığı sistemi 1960’lardaki sisteme benzetse de İktisatçı Mahfi Eğilmez ise buna katılmadığını açıkladı. Bunun nedeni olarak ise o yıllarda Türkiye’de normal şartlarda dövizi satın almanın veya satmanın mümkün olmamasına bağlıyor.

Ekonomistler bu sistem hakkında ne diyor?

Kerim Rota’nın yanında pek çok ekonomistte bu konu hakkında yorum yaptı. Ekonomi profesörü Selva Demiralp bu politikanın başarısız olması durumunda hazineye çok büyük yük olacağını ve para basılmak zorunda kalınacağını belirtti. Ünlü ekonomist Dani Rodrik ise hükümetin “faiz enflasyonun sebebidir” anlayışına bu politikanın uygun olduğunu söyledi. Dahası eğer dolar kuru spekülasyondan dolayı artıyorsa bu politika çözüm olabileceğini ifade etti. Fakat eğer makro dengesizliklerden kaynaklanıyorsa bu politikanın uzun süreli çözüm olmayacağını belirtti. Ekonomist Emre Alkın ise bunun doğru bir reçete olmasa da güçlü bir ilaç olabileceğini söyledi. Fakat kurun artışının asıl sebeplerini çözmedikçe bu politikanın yan etkileri olacağını bildirdi. Bunlara ek olarak pek çok ekonomistte bu politikanın hazine çok yük bindireceği uyarıda bulundu. Ayrıca bu politikaya örtülü faiz artışı diyen de var.