Ekimde, Doğrula Sepeti’nde fiyatlar %4.21 arttı

11 Kas 2021

12:36

Bu yazımızda her ayın 3’ünde bolca konuşulan enflasyon oranlarını konu aldık. Doğrula olarak da bir ürün sepeti oluşturup bir aylık fiyat değişimini ölçtük. Öncelikle temel kavramlar olarak enflasyonu ve TÜFE’yi açıklamak isteriz.

Temel Kavramlar

Enflasyon: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na göre enflasyon fiyatların genel seviyesindeki değişimdir. Toptan eşya fiyat endeksleri, tüketici fiyat endeksleri, üretici fiyat endeksleri ve özel kapsamlı TÜFE göstergeleri gibi çeşitli endeksler aracılığı ile ölçülmektedir.

TÜFE: Tüketici tarafından satın alınan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimleri ölçen endekstir. TÜFE hesaplanırken örnek bir kitlenin mal ve hizmete ne kadar para harcadığı bulunarak TÜFE hesaplamasında mal ve hizmetlerin ağırlığı belirlenir. Her ay mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişim ölçülür ve ağırlıkları ile çarpılır. Çıkan sonuç TÜFE’dir.

Enflasyon neden önemlidir?

Öncelikle enflasyonun olması demek tüketicilerinin aynı para ile daha az mal ve hizmet alması demektir. Ayrıca, reel faiz enflasyon oranı ile doğrudan bağlantılı olduğu için nominal faiz oranının belirlenmesinde de enflasyon göz önünde bulundurulur.

Türkiye’de enflasyon

Her ayın 3’ünde TÜİK enflasyon oranlarını açıklamaktadır. Başta Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası olmak üzere pek çok kamu ve özel kuruluş TÜİK’in enflasyon oranlarına göre karar vermektedir.

Sosyal medyada TÜİK oranları

Son zamanlarda TÜİK’in enflasyon oranları sosyal medyada çokça konuşulmaktadır. Sosyal medya kullanıcılarının bazıları da TÜİK’in enflasyon oranlarına güvenmediğini ifade ederek TÜİK’i eleştirmektedir.

Enflasyon oranını paylaşan diğer kuruluş ENA Grup

TÜİK’in yanında Enflasyon Araştırma Grubu(ENAGrup) da Türkiye’deki tüketici enflasyonunu ölçmektedir. Sosyal medyada TÜİK’in yanında bu grubun da enflasyon oranı paylaşılmaktadır. ENAGrup’un enflasyon oranları ile TÜİK’in enflasyon oranları birbirinden farklı çıkmakta ve bu sebeple de sosyal medya kullanıcıları TÜİK oranlarından şüphe duymaktadır. Çoğunlukla ENAGrup’un tüketici enflasyon oranı daha yüksek çıkmaktadır.

TÜİK ve ENA Grup Enflasyon oranları

3 Kasım’da TÜİK bu ayki enflasyonun (TÜFE) yüzde 2,39 arttığını açıklarken ENA Grup ise kendi verisinin yüzde 6,9 arttığını açıkladı.

Gıda sepetinde ise TÜİK’in enflasyonu yüzde 1,92 artarken, ENA Grup’un sepeti 9,1 artmıştır.

TÜİK Ana Harcama Gruplarına göre Aylık Değişim Oranları

ENA Grup Ana Harcama Gruplarına göre Aylık Değişim Oranları

Doğrula aylık fiyat artışı hesaplaması

Doğrula olarak bizde aylık olarak bazı tüketici ürünlerindeki fiyat değişimini ölçmek istedik. Metodolojimiz ve aldığımız fiyatların kaynaklarını da paylaşarak size ürün sepetimizdeki ürünlerin Ekim ayındaki fiyat değişimini gösteriyoruz.

Aylık enflasyon oranları ve bizim sepetimizin fiyat artışı

Doğrula sepetinin tamamında bir aylık fiyat artışı yüzde 4,21’dir. Gıda sepetimiz ise yüzde 3,75 artmıştır.

Sepetimizdeki fiyatlarda fiyatı en çok artan 10 ürünü ise aşağıda verdik.

Ürünler	Aylık ortalama artış (%)
Karpuz	63,39084771
Sakatat	53,22788896
Tuz	51,33937563
Şeftali	33,20555822
Sivri Biber	29,72636816
Cep Telefonu Paketleri	26,91415313
Mayonez	23,96584963
Kesme Şeker	23,95143488
Yeşil Soğan	23,77963738
Havuç	23,63093504

ENA Grup ve TÜİK ile bizim sepetimiz arasında bu kadar farkın olmasının sebeplerinden ikisi bizim sepetimizde daha az ürün olması ve aldığımız fiyatların kaynaklarının farklı olmasıdır. Aşağıdaki Excel dosyasında ürünlerin ortalama fiyatlarını, fiyat artışını artışını, ürünlerin sepetteki ağırlıkların, alt sepet gruplarının ve tüm sepetin fiyat değişimini bulabilirsiniz.

Ekim ayı Fiyat Artışları

Metodolojimiz

Fiyat değişimini incelerken 145 ürün grubunu baz aldık. TÜİK’ten aldığımız enflasyon sepetindeki bazı ürünleri çıkardık ve bazılarının ağırlıklarını değiştirdik. Amacımız bir ailenin bir ayda temel olarak tüketebileceği ürünlerdeki fiyat değişimini ölçmekti. Bu sebeple temel olmayan gıda ürünlerini ve kıyafet, otomobil gibi her ay alınması gerekmeyen ürünleri çıkardık.

Hangi kaynakları kullandık?

İncelememizi yaparken sadece internet sitelerini kullandık. Gıda ürünlerinin, kişisel bakım malzemelerinin, temizlik malzemelerinin ve gıda sarf malzemelerinin fiyatlarını dört marketin online alışveriş sitesinden aldık. Bunlar Migros, A101, Carrefour ve Şok’tan aldık. Bu marketler ülkenin en yaygın olan marketlerindendir. BİM’in internet sitesinde fiyatlar yazmadığı için BİM’i incelemedik.

Ortalama kirayı ölçmek için Endeksa, Sahibinden ve Zingat’a baktık. Bu sitelerde üç büyük şehrin İstanbul, Ankara ve İzmir kira ortalamalarını aldık. Su faturası için de İski, Aski ve İzsu’ya baktık. Elektrik ücreti için EPDK’ya baktık. Doğalgaz için İGDAŞ, Başkentgaz, İzmirgaz, İzgaz ve Enerya’nın ücretlerini aldık. Tüp Gaz ücreti için Aygaz, İpragaz ve Milangaz’ı ele aldık. Benzin, motorin ve LPG için Petrol Ofisi, BP ve Shell’in fiyatlarına baktık. Metro ve belediye otobüsleri için İstanbul, Ankara ve İzmir fiyatlarını inceledik. Cep telefonu paketlerini Vodafone, Turkcell, Türk Telekom ve PTTCELL’den aldık. İnternet paketlerini ise Superonline, Türk Telekom, Türknet ve Netspeed’i inceledik.

Fiyat değişimini nasıl hesapladık?

145 ürün grubunun her birinin bir kaç kaynaktan aldığımız fiyatlarının ortalamasını bulduk. Ürün sepetinde yer alan kaynaklardan fiyatlarını aldığımız ürünlerin gramajı birbirine çok yakındır. TÜİK’ten aldığımız ürünlerin ağırlıklarında bazı değişimlere gittik. Öncelikle ürünlerin ağırlıklarını yüzde yüze eşitlemek amacıyla ürünlerin ağırlıklarını iki ile çarptık. Daha sonra ağırlıklarda bazı değişimlere gittik. Aşağıdaki Excelde ürün ağırlıklarını ve değişim yaptığımız ürünleri görebilirsiniz.

Sepet Ağırlıkları

Eylül ve Ekim ayı için elimizdeki ortalama fiyatlar ile ürünlerin ağırlıklarını çarptık ve bu ağırlıkları toplayarak sepet fiyatını bulduk. Sonunda elimizdeki iki ayın sepet fiyatı vardı. Ekim ayının sepet fiyatından Eylül ayının sepet fiyatını çıkardık. Çıkanı Eylül ayının sepet fiyatına bölüp 100 ile çarptık. Sonuçta elimizdeki sepetin fiyatının bir ayda yüzde kaç arttığını bulduk. Bu işlem ile tüketici fiyat endeksini bulmuş olduk.

Yrd. Doç. Dr. Oktay Kızılkaya’nın hazırladığı slayttan alınmış Tüketici Fiyat Endeksi örneği

Metodolojimiz ile alakalı eleştirilerinizi ve önerilerinizi bekliyoruz. Eleştirilerinizi veya önerilerinizi e-mail yoluyla erselalemdar@doğrula.org adresine yada Doğrula’nın sosyal medya adreslerine gönderebilirsiniz.