Çin roketinde medya koordinatları
12 May 2021
18:11
Çin Uzay İstasyonu’nun ilk parçası olan çekirdek modül Tienhı’yı taşıyan Long March 5B roketi, 29 Nisan’da fırlatılmıştı. Fırlatıldıktan sonra Tienhı modülü başarılı bir şekilde roketten ayrılarak yörüngeye girdi. Daha sonra ise, roketin ana gövdesinin ‘nereye düşeceği’ konuşulmaya başlandı. Roketin nereye ineceği konusunda dünya medyasında çeşitli haberler yapıldı. Çin roketi olarak adlandırılan Long March 5B ile ilgili yapılan açıklamalar ve haberler farklı ülkelerin medya konjonktürlerine göre şekillenerek, komplo teorisyenlerinin ana gündemi haline geldi. Peki hangi kurum, medya kontrolden çıkan roketle ilgili ne dedi? Nereyi hedef gösterdi?
BBC: Roket kontrolden çıktı
BBC, roketin kontrolden çıktığını duyuran ilk resmi global medya kuruluşlarınan biri oldu. Ancak, bu haberler karşısında Çin iddiları kabul etmedi. Havacılık uzmanı ve televizyon yorumcusu Song Zhongping, suçlamaların yanlış ve asılsız olduğunu belirterek, “Sözde ‘kontrolsüz’ yörünge, itici güç kaybına işaret ediyor, ancak hiçbir şekilde Çin’in uçuş yolunu ve gerçek zamanlı konumunu kaybettiği anlamına gelmiyor” dedi. Song, Global Times‘taki açıklamasında, roket parçalarının her hareketinin Çin’in uzay izleme ağı tarafından izlendiğini ve iniş sahasında buna göre doğru tahminlerin yapıldığını belirtti.
Roketin nereye düşeceği çok tartışıldı
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) roketin düşeceği bölgeyi hesap ettiklerini belirterek roketin düşebileceği alanı 41.5 kuzey enlemi ile 41.5 güney enlemi arasındaki bölge olarak tahmin ediyordu. Bu koordinatlara göre Avrupa’da Türkiye, Yunanistan, İtalya, Portekiz, İspanya ve Malta’nın bir kısmı bu alanı kapsıyordu. Rus Uzay Ajansı Roscosmos roketin Endonezya’nın güneyindeki Timor Denizi’ne düşeceğini tahmin etti. Rus Uzay Ajansı Roscosmos’un başkanı Dmitriy Rogozin Twitter hesabından roket parçalarının düşebileceği alanı gösteren bir harita paylaştı. 10 Mayıs tarihinden önce düşmesi beklenen, 33 metre uzunluğundaki roketin New York, Madrid, İstanbul, Pekin, Şili ve Yeni Zelanda için tehdit oluşturduğu söylendi. Kontrolsüz bir şekilde yerleşim alanına düşmesi durumunda birçok kişinin hayatını kaybedebileceği ifade edildi.
Tahminler Türkiye’ye yöneldi
Roketin düşme olasılığı olan ülkelerin arasında Türkiye de vardı. Türkiye de işaret edilen alandaki ülkelerden biri olarak, özellikle İstanbul ve Ankara şehirlerini gösterdi. ABD Savunma Bakanlığı Pentagon’un açıklaması ve Avrupa Uzay İstasyonu’ndan gelen veriler doğrultusunda Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Selçuk Topal Haber Global’de yaptığı açıklamada roketin sarı alanların herhangi birine düşeceğini söyleyerek İstanbul ve Ankara’nın sarı alanda bulunduğunu belirtti.
Medyanın dikkate aldığı tahminlerden birine imza atan, Harvard Üniversitesi’ndeki uzay bilimci Jonathan McDowell ise roket parçalarının kuzey ve güney yarımkürede 41. Enlemler arasına düşebileceğini söyledi. McDowell, Amerika’nın New York şehri ile Madrid’i, güneyde Şili’nin güneyi ile Wellington şehri arasındaki alanı işaret etti.
Çin, Batı medyasının tutumunu nasıl değerlendirdi?
3 Mayıs 2021 tarihinde New York Post’ta “Dev Çin roketinin enkazı New York’a düşebilir” başlıklı haberde bilim insanları, “Çin uzay çöplerinin büyük bir parçasının tahmin edilemez bir şekilde Dünya’nın etrafında döndüğünü ve önümüzdeki birkaç gün içinde New York’a veya başka bir metropol bölgesine enkaz yağdırabileceği konusunda uyardılar” şeklinde ifadeler yer alıyordu. 26 Mart tarihli haberinde New York Post Falcon 9 roketi kalıntıları konusunda, “Seattle’daki gizemli ışık gösterisi muhtemelen SpaceX roketinin enkazıydı” başlıklı haberi yayınlamıştı. Ancak Çin roketi konusundaki tutum farklıydı. Batı medyası kontrol edilemeyen Çin roketinin Dünya’ya çakılacağı yönündeki söylemleriyle felaket senaryoları yazdı. Türkiye açısıdan da durum benzer bir şekilde ilerledi. Ulusal medya organlarında rokete ilişkin tehlike işaretleri verildi. Örneğin; Milliyet.com konuya ilişkin “Çin’in roketi Türkiye’ye düşebilir! İstanbul ve Ankara tehlikede” başlıklı bir haber yayınladı. Türkiye’de de New York Times ile benzer bir tutum izlendi. Koronavirüs haberleriyle benzer bir şekilde medyada komplo teorisi biçiminde yansıtılan Çin roketi haberlerine ilişkin Çin, Global Times’taki güncel açıklamasında “ABD’nin Çin roketiyle ilgili aldatıcı kampanyasına rağmen Çin halkı ve uluslararası toplum bazı ABD’li elitlerin kolektif dar kafalı yaklaşımını bir kez daha gördü. Bu kişiler Çin’in uzay teknolojisi alanındaki hızlı gelişimini kıskanıyor. Birkaç yıl içinde yörüngede sadece Çin’in uzay istasyonunun olacağı gerçeğine katlanamıyorlar” diye belirtti.
Bilim insanları roketten çıkan parçaların yaşam alanlarına isabet etmesi durumunda büyük hasarlara yol açacağını söylüyordu. Pekin’den ise roketin yaratacağı hasarın oldukça düşük olacağı açıklaması geldi. Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Vang Venbin de roketin parçalarının önemli bir kısmının atmosfere girerken tahrip olacağını belirterek, “Havacılık faaliyetlerine ya da yerdeki insanlara ve faaliyetlere zarar verme olasılığı oldukça düşük” dedi.
Sonuç olarak;
Çin roketi Hint Okyanusu’nda Maldivler yakınlarına düştü ve NASA Yöneticisi Nelson “Çin Uzay konusunda standart sorumluluğunu yerine getiremiyor” dedi. Çin ise Global Times’taki haberinde roketin kontrolden çıktığı yönündeki haberleri kabul etmedi. Konuya ilişkin Global Times haberinin başlığı “Çin’in roket kalıntıları ‘doğru tahmin edildiği gibi’ Dünya’ya düşüyor” şeklindeydi ve Çin medyasına göre durum Batı medyalarınca abartılıyordu. Pentagon, Avrupa Uzay Ajansı, Rus Uzay Ajansı ve Türkiye medyasının yaptığı haberlere bakıldığında en yakın tahmin Rus Uzay Ajansı tarafından yapılmış oldu.
Çin ABD’nin Çin roketiyle ilgili iddialarını aldatıcı ve utanç verici bir kampanya olarak nitelendirdi
Çin, yaklaşık 60 yıllık uzay faaliyetlerinde can kayıplarına sebep olan herhangi bir roket döküntüsü vakası bildirilmediğini belirtti. Analistler Çin roketlerinin riskli olduğunu iddia etmenin entelektüel karşıtı bir duruş olduğunu savundu. Wang Yanan, “Böyle bir mantığa inandıkları için Batı toplumundaki sağduyu bilimi konusunda gerçekten şüpheliyim” dedi. Çin roketinin kalıntıları başka tartışmalara kapı araladı. Roket kalıntıları ‘uzay çöpü’ sorununu gündeme getirdi. Bilim insanları enkazın yarattığı tehlikelerin devam ettiğini söylüyor. Astrofizikçi Jonathan McDowell’e göre bu tarihteki en büyük dördüncü kontrolsüz düşüş oldu. Astrofizikçi Jonathan McDowell attığı tweette “Okyanusa yeniden giriş her zaman istatiksel olarak en olası olanıydı. Görünüşe göre Çin kumarını kazandı (Maldivlerde enkaz haberi almadıkça) ama yine de pervasızdı” dedi.
Etiketler
Diğer Yazılar
Aygül Atay
Kaynaklar
