Biz bilirsek, Simpsonlar bilemez

17 Eyl 2022

22:16

“Simpsonlar yine bildi” başlığı değişmez. Sahne değişir, bölüm sayısı değişir.. Bu yazımızda yıllardır değişmeyen manipülasyon yöntemini ele alıyoruz. Gerçekte; Simpsonlar kahaneti sosyal medya aldatmacasından ibaret. Dijital yöntemlerle sahneler değiştiriliyor ve bizlere, “Simpsonlar kehaneti” şeklinde sunuluyor.

The Simpsons (Simpsonlar), 1989 yılında yayınladığı ilk bölümden bugüne dünyanın hemen her ülkesinde ilgiyle takip ediliyor. Sitcom türünün ilk çizgi dizisi olması ve halen ‘popüler kültür’ öğelerini senaryosunda harmanlayarak seyirciyle buluşturması, Simpsonlar’ı diziler arasında önemli bir yerde tutuyor.Simpsonlar, yalnızca ABD ve dünyanın geri kalanının gündemindeki sıcak olayları ele alması yönünden ilgi görmüyor. Bunun yanı sıra medyada ses getiren birçok olayı daha önceden tahmin edip, bölümlerinde ‘subliminal mesaj’ olarak verdiğine dair iddialarla da gündeme geliyor. Üstelik bu iddialar, gündemi takip edip mantıksal bir çerçevede geleceğe yönelik isabetli tahminler yapmak kadar normal değil. Simpsonlar’a atfedilen “Simpsonlar yine bildi!” benzeri açıklamalar ile servis edilen bu kehanetler, herhangi bir kişinin bilmesinin mümkün olmadığı iddialar olarak karşımıza çıkıyor.

Örneğin geçtiğimiz günlerde ele aldığımız, “The Simpsons dizisinin Kraliçe II. Elizabeth’in ölüm tarihini önceden bildiği iddiasında” bir kişinin bilmesinin olanaksız olduğu ileri bir tarihin, aslında Simpsonlar ile alakalı olmayan, sahte görseller kullanılarak üretilen bir ‘dezenformasyon yayılımı’ olduğu sonucuna varmıştık.

Kraliçe’nin doğum ve ölüm yılının bir tabutun içinde gösterilmesi birçok hesapta paylaşılmıştı. Aynı sahte görsel, eski ABD başkanı Donald Trump için de kullanılmıştı.

Nitekim sahte olduğu ilk bakışta anlaşılan Kraliçenin ölüm tarihinin önceden bilindiği söylentisi kadar bariz olmasa da ortaya atılan birçok iddiada Simpsonlar’ın daha önceki bölümlerinde güncel olayları bir şekilde nokta atışı tahminlerle işlediği belirtiliyor.

Simpsonlar her seferinde biliyor mu?

Birtakım durumların ve olayların, şayet geleceğe ışınlanmaya olanak veren bir teknoloji icat edilmediyse, bir televizyon dizisinin senaristleri tarafından önceden bilinmesi mümkün görünmüyor. Gelgelelim ardındaki argümanlar ancak bir kumdan kale kadar dayanıklı olabilen ‘simpsonlar yine bildi’ iddiaları, anahtar kelimeler ya da görsel arama gibi basit doğrulama yöntemleriyle kolaylıkla çürütülebiliyor.

Bir grup komplo teorisyeni tarafından üretilen bu iddiaların esas amacı, insanlara var olduğu düşünülen bir ‘kurmaca şeytanın’ varlığına inandırmak diyebiliriz. Psikolojide buna “Straw Man Fallacy” yani Türkçesiyle “Korkuluk mantık hatası” deniyor. Gerçekle baş edemeyen kişilerin sıklıkla başvurduğu bu yöntem, kişinin bir şeytani figür varmışçasına davranmasına ve etrafındakileri bu -sözde- figüre inandırmaya çalışmasına deniyor. Bu analojiye örnek olarak, “Dünyayı beş aile yönetiyor, elit sermayedarlar kitleleri manipüle ediyor” gibi altı doldurulamayan safsatalar gösterilebilir.

İşte bu noktada dezenformasyonu misyon edinmiş bazı kimliği belli ya da belirsiz kişiler, verdiğimiz örneğe benzer korkuluklarını desteklemek için kendilerine bir enstrüman seçiyorlar. Bugünkü yazımızda ele aldığımız konunun öznesinin, yani Simpsonlar’ın bu amaca enstrüman olmasında herhangi bir özel sebep yok. Bir başka deyişle bu gibi asılsız iddialar, Simpsonlar olmasaydı da başka bir dizi, film ya da kitabın kisvesi altında zaten yayılırdı.

“Yeteri kadar dartı fırlatırsanız, bazıları mutlaka tahtaya vuracaktır.”

New Musical Express’ konuşan Simpsonlar’ın senaristlerinden Al Jean bu konuyla ilgili ‘dart tahtası’ benzetmesi yaparak şu ifadeleri kullanıyor:

“700 bölüm yazıp, hiçbir şey tahmin edemediyseniz, o zaman kötüsünüz demektir… Yeterince dartı fırlatırsanız, bazı nokta atışları yapabilirsiniz.”

Jean, bu dart tahtası benzetmesiyle, çizgi seride gösterilen on binlerce senaryo ve sahnenin mutlaka bir tanesinin gerçek hayatta yaşanan durumla benzeşeceğini vurguluyor. Jean, daha önce ABD’nin New York eyaletinde gerçekleşen ve dünya medyasının aylarca gündeminde yer alan 11 Eylül Saldırısı’nı nasıl bildikleri sorusuyla sık sık karşılaştıklarını ifade ediyor. Dizinin önemli karakterlerinden Bart Simpson’ın bulunduğu bir sekansta, “New York $9” yazılı bir afiş görülüyor. Afişteki Dünya Ticaret Merkezi (ikiz kuleler) binalarının “11” sayısını andırması, komplo teorisyenlerinin iştahını açan bir argüman olarak “11 Eylül komplo teorileri” kapsamında yıllardır kullanılıyor. Jean’e göre ise bu durum ‘tuhaf’ bir rastlantıdan ibaret.

The Simpsons’ın 11 Eylül 2001 saldırısını 1996 yılında tahmin ettiği iddia edilmişti.

Elbette ki bu gibi benzetmeler, hiçbir şeyin kesin ve nesnel bir delili sayılamaz. Nitekim insan beyni küçük detaylar arasında bağlantı kurarken hataya düşebilen organik bir yapı. Bu gibi detaylar, bilinç altına mesaj vermek için sözde “küresel güçler” tarafından insanlara gönderilen subliminal mesajlar değil elbette. Beynin nasıl algıda seçicilik yaptığını, hangi detayları birtakım durumların gerekçesi olarak gösterme hatasına düştüğüne dair psikolojik duruma YouTube kanalımızda değinmiştik:

DoğruLab – Yanlış bilgilye nasıl inanıyoruz “Algıda seçicilik”

Simpsonlar’ın bölümleri nasıl doğrulanabilir?

Otuz yıldan fazla bir süredir yayınlanan Simpsonlar’ın bölüm sayısı, hakkında uydurulan iddialardan fazla olduğu ortada. Bağımsız doğrulama kuruluşları olarak bizlere ihbar edilen “Simpsonlar yine mi bildi? Bir bakıp inceleyebilir misiniz?” isteklerinden sıkılmış değiliz. Ama yine de ara ara uydurulup medyaya servis edilen bu iddiaların bir gün tükeneceğine dair kuşkumuz yok da diyemeyiz.

Gelgelelim bu sözde kehanetlere, bazı temel mantık yollarıyla “safsata” değerlendirmesini yapmak pek de zor değil. Bunun için şu hususlara dikkat etmeli, etraflıca düşünmeli:

Geleceği görme, olacakları bilme gibi yetenekler, bir kişinin insani yeterliliklerinin ötesinde ‘ilahi’ bir güce özel tahminlerdir. Örneğin, daha önce ele aldığımız Kraliçe’nin ölüm tarihinin günü gününe tahmin edildiği iddiası, bir kişinin bilgi sahibi olduğu ve insanlara gizli mesajla aktardığı bir olgu olamaz. Bu rasyonellikten uzaktır, bir diğer deyişle eşyanın tabiatına aykırıdır.
Diğer dikkat edilmesi gereken nokta, az önce bahsettiğimiz üzere küçük detayların benzeşebileceği, beynin kolaylıkla yanlış ilişkilendirme hatasına düşebileceği durumudur.
Son olarak dizinin bu yazı yazıldığında güncel olarak 731 bölümünün yayınlandığını, bu bölümlerin 22 dakika sürdüğünü ve mutlaka bu bölümlerin birinde işlenen bir olayın gerçek hayatta benzer bir şekilde gerçekleşeceği ihtimalini de unutmamak gerekir.

İşin doğrulama kısmına gelecek olursak, ne yazık ki Simpsonlar’ın bölümleri, yayın hakları sebebiyle açık kaynak halinde incelenemiyor. Yayın hakları Disney+ üzerinde olduğu için, bu yayıncı platformunda hesabı bulunan bireysel kullanıcılar, bu bölümlere erişebilir. Yine de bazı önemli anahtar kelimelerle Google’da konuyu aratarak bahsedilen görüntülerin hangi sezonun hangi bölümünde yer aldığı bulunabilir. İnternetin açık kaynaklarında bazı bölümlere tam erişim sağlanamasa da, kesit halinde iddiada bahsedilen bölüme ulaşılabilir. Yine de bunun kesin bir çözüm olmadığını belirtmemiz gerekiyor.

Bunun yanı sıra Fandom üzerinde yer alan The Simpsons hayranlarının oluşturduğu ve katkı sağladığı Wiki sitesinde, bölümlerin, karakterlerin ve olayların detaylarına ulaşılabilir. Bir nevi ansiklopedi işlevi gören bu sitede “Simpsonların Ukrayna savaşını bildiği iddiasını” ilgili bölümü araştırarak bulmuştuk.

The Simpsons’ın hayranlar tarafından oluşturulmuş fan wiki sayfası.

Bugünkü yazımızda, komplo teorisyenlerinin sıkça başvurduğu ve iddialarına konu edindikleri dünyaca ünlü sit-com dizisi The Simpsons’tan ve onun sözde kehanetlerinin aslında tesadüfden, yanılsamadan ibaret olduğunu inceledik. İnsanın aklını en fazla kurcalayan, en fazla bulandıran soruların, aslında oldukça basit cevapları olabiliyor. Paolo Coelho’nun Simyacı romanındaki bahsi geçen hikaye gibi, aranılan hazine, belki de bulunan en yakın yerde; insanın mantık süzgecinde bulunabiliyor.

İlginizi çekebilir:

Komplo teorilerine neden inanırız?

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]