Tolstoy’un son fotoğrafı olduğu iddia edilen fotoğraf
21 Şub 2022
11:27
Sonuç
- İddia kaynağındaki fotoğraf, Tolstoy’un sağlıklı dönemlerine ait.
İddia Yayılımı
Tolstoy, yalnızca Rusya’nın değil dünyanın en önemli yazarlarından biri olarak kabul ediliyor. Klasikleri yıllar geçse de okunmaya devam ediyor. İç içe geçen hikayelerden oluşan kapsamlı romanları, defalarca tiyatroya ve sinemaya uyarlandı. İşler artık öyle bir boyuta ulaştı ki sinemaya-tiyatroya uyarlanan eserlerinin yanı sıra zamanla kendi hayatı da senaryolaştı.
Bugün inceleyeceğimiz iddia, Tolstoy’un hayatının son dönemi ile ilgili şehir efsanelerinden biri.
Son zamanlarda sosyal medyada on binden fazla beğeni alan bir gönderide, Tolstoy’un ‘bilinen son fotoğrafının’ paylaşıldığı iddia ediliyor. İddia açıklamasına ayrıca uzun zamandır kulaktan kulağa yayılan bir efsane de ekleniyor: “Tolstoy, tren garında donarak ölmüş.”
Kanıt
Tolstoy’un ölüm sebebi: Zatürre
Öncelikle daha sağlıklı bir araştırma yapmak için Tolstoy’un hayatıyla ilgili güvenilir kaynakları taradık. Bunun için Ulusal Tez Merkezi’nde ‘Tolstoy’ araması yaparak kendisi ile ilgili hazırlanan akademik çalışmaları inceledik. Kaynakların tümünde, yolculuğu kaldıramayıp hastalandığı belirtiliyor.
Yani Rus yazarın, 1910 yılında çıktığı tren yolculuğunda rahatsızlandığı doğru. Ancak resmi kaynakların hiçbirinde donarak öldüğü yazmıyor.
1910’da doktoru ile birlikte tren yolculuğuna çıktı
Daha geniş ve güvenilir kaynaklara ulaşmak için incelememize Rusça kaynakları da ekledik. Tolstoy Müzesi‘nin resmi sayfasına ve ria.ru‘ya göre 82 yaşındaki Tolstoy, 1910 sonbaharının sonlarında ailesiyle yaşadığı yer olan Yasnaya Polyana’dan ayrıldı. Yanında özel doktoru Dushan Makovitsky de vardı.
Tolstoy ve doktoru Dushan Makovitsky. (1909)
Rusya doğumlu biyografi yazarı Henri Troyat‘ın Lev Tolstoy (2010) kitabında yazdığına göre Tolstoy, yol şartlarına dayanamayıp hastalandı ve Astapovo istasyonunda trenden inmek zorunda kaldı. Astapovo tren garının şefi Ivan Ivanoviç Ozolin, onu kendi evine yerleştirdi.
“Gar doktorunun yardımcı olduğu Dr. Makovitski, stetoskop ile dinlediğinde, sol ciğerde tipik bir hırıltı fark etti. Hasta öksürüyor ve kanlı balgam tükürüyordu. Hiç şüphe yoktu ki bu bir zatürre başlangıcıydı. (Troyat, Lev Tolstoy, s.923)”
“Saat sabahın beşiydi. Kısa bir süre sonra ölüm döşeğindeki adamın nefesi kesildi. Uzun bir sessizlik. “İlk kesilme,” dedi Dr. Ussov. Soluma, hırıltılı, düzensiz bir şekilde yeniden başladı. Hasta hırıltılar çıkarıyordu. Evdeki herkes yatağın etrafına toplandı. Sonya yeniden kocasının önünde diz çöktü ve dua etmeye başladı. Kocası ölümle boğuşuyordu! Her bir nefesin ardından, korku içinde bir sonrakini bekliyordu. Aniden odanın içinde büyük bir sessizlik oldu. Dr. Makovitski, Lev Tolstoy’un üzerine eğilip usulca gözlerini kapattı. Saat altıyı beş geçiyordu. (Troyat, Lev Tolstoy, s.937)”
Troyat’ın da aktardığına göre, Tolstoy ne tren garında ne de donarak öldü. Ölüm sebebi, zatürre.
Tolstoy’un son fotoğrafı, ölüm döşeğinde çekildi
Rus yazar, 1 Kasım 1910’dan 7 Kasım’a kadar gar şefinin evinde kaldı. Durumu kötüleştiği için aile üyelerine de haber verilmişti. Bir daha hiç kalkamayacağı yatakta hasta haldeyken fotoğrafı çekildi.
Astapovo tren garının şefi Ozolin’in evinde, hasta yatarken
Tolstoy, hasta yatağında fotoğraflandı. Dolayısıyla son fotoğrafı iddia kaynağının paylaştığı değil.
Videoda, Tolstoy’un yaşamının son zamanları gösteriliyor. Burada da (7.22) ‘Л.Н.Толстой А СМЕРТНОМЪ ОДРъ.’ (‘L. N. Tolstoy Bir Ölüm Yatağı’) başlığının ardından hasta yatağındaki görüntüsü veriliyor. Videonun kalan kısmında ise yazarın cenazesini izleyebiliyoruz.
İddiadaki fotoğraf, ölümünden birkaç yıl önce çekilmiş
İddiaya eklenen fotoğrafı Google Lens aracılığıyla taradığımızda kulturologia.ru adresinde, ‘Tolstoy on the road from Moscow to Yasnaya Polyana’ (‘Leo Tolstoy, Moskova’dan Yasnaya Polyana’ya giderken.’) yazılı bir fotoğrafını bulduk.
Fotoğrafın altındaki yazıyı olduğu gibi Google Görseller’de arattığımızda Wikisource‘da da aynı fotoğrafın ekli olduğunu gördük. Site, fotoğrafın kaynağı olarak The Life of Tolstoy isimli kitaba yönlendirdi. Eklenen fotoğrafları ilerlettikçe kitabın 1911 basımı olduğunu öğrendik.
Daha sonra, fotoğrafın altında yazan açıklamayı bir de Rusçaya çevirerek Google Görseller’de arattık. Hemen ikinci sırada çıkan sonuç, diğerlerinin arasından sıyrıldı.
Podolsk.ru‘ya göre Tolstoy, Moskova ve Yasnaya Polyana arasındaki yolu farklı zamanlarda 3 kez gidip geldi. Bunlar 1886, 1888 ve 1889 yıllarındaki yolculuklarıydı. Fotoğrafın çekim tarihi net olarak verilmese de 1886 ile 1889 arasında çekilmiş olduğunu biliyoruz.
Resmi kaynaklar, Tolstoy’un tren garında donarak ölmediğini yazıyor. Ayrıca, elimizde hasta yatağında çekilen bir fotoğraf bulunuyor. Bu da iddiaya eklenenin fotoğrafın açıklamayla uyuşmadığını gösteriyor.
Bu iddia Malumatfuruş tarafından da incelenmiş.