Nişasta bazlı şeker kotasının artıldığı iddiası

Nişasta bazlı şeker nedir? Zararlı nelerdir?

Nişasta bazlı şeker mısırdan, buğdaydan ve patatesten üretilebilen früktozu yüksek olan şekerdir. Healthline’nın yazısına göre normal şeker ile nişasta bazlı şekerin arasında fark şekerdeki glikoz-früktoz oranıdır. Nişasta bazlı şekerlerin çoğunda früktoz oranı normal şekerden biraz daha yüksektir. Şekerde früktoz glikoz oranı %50 50’ye yakındır. Nişasta bazlı şekerin fazla tüketilmesiyle vücudun alması gerekenden fazla früktoz almasına sebep olur. Healthline’nın başka bir yazısına göre  glikoz vücutta daha hızlı kullanılırken früktoz glikoz, glikojene veya yağa dönüşüp kullanılması gerekmektedir. Bu sebeple de kilo alımını arttırmaktadır.  Yazıda, fazla früktoz alımının yağlı karaciğer hastalıkları riskini, diyabet riskini, obezite riskini ve kalp hastalıkları riskini arttırdığı söyleniyor. Ayrıca, yazıya göre früktoz vücudun alması gereken besinlerden hiçbirini içermemektedir.

2018 Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Raporu

2018’de Sağlık Bakanlığı’na bağlı bilim kuruluda nişasta bazlı şeker ile ilgili bir rapor hazırlamıştır.  Rapora göre fazla früktoz tüketimi obeziteye, karaciğer yağlanmasına, fibrosise, siroza, gut hastalığına ve çeşitli kanser hastalıklarına sebep olabileceğini iddia eden çalışmalar vardır.  Raporun yazıldığı tarihte nişasta bazlı şeker kotasının %10 olduğu anlaşılmaktadır. Raporda bilim kurulu bu kotanın arttırılmaması ve sınırlandırılması önerisinde bulunmaktadır.

Yıllara göre nişasta bazlı şeker kotası oranı

19 Nisan 2001’de Resmi Gazete’de yayınlanan Şeker Kanunu ile nişasta bazlı şeker kotasının %5’i geçemeyeceği kanun ile belirlenmiştir. Bu kota A kotası diye geçmektedir. A kotasının tanımı “Yurt içi talebe göre üretilen ve pazarlama yılı içinde iç pazara verilebilen şeker miktarı” dır. Ayrıca, bu kanuna göre Cumhurbaşkanı bu kotayı %50 arttırıp %50 azaltmaya yetkilidir.

30 Temmuz 2018’de Resmi Gazete’de yayınlanan karara göre 2018/2019 yılı için nişasta bazlı şeker kotası %5’tir.  5 Şubat 2019, 25 Aralık 2019 ve 20 Mart 2021’de yayınlanan kararlarda ise bu kota %2,5’tir. . Aynı zamanda 30 Temmuz 2018’de, 5 Şubat 2019, 25 Aralık 2019 ve 20 Mart 2021’de yayınlanan kararlarda nişasta bazlı şekerin en az %50’sinin glikoz olması belirtilmiştir.

5 Haziran 2021’de yayınlanan yönetmelikte bu kotanın %5’i geçemeyeceği ve Cumhurbaşkanı’nın bu oranı %50 arttırmaya ve %50 eksiltmeye yetkisi olduğu tekrar bildirilmiştir.  5 Haziran  2021’deki yönetmelikte glikoz oranı ilgili bir ifade yer almamaktadır.

Bu yönetmelik bazı yanlış anlaşılmalara sebep oldu. Kotanın yüzde yüz arttırıldığı ve glikoz oranı şartının kaldırıldığı şeklinde anlaşılmasına sebep oldu. Bunun ile alakalı Tarım ve Orman Bakanlığı bir basın açıklamasında yaptı. Bu açıklamaya göre de 19 Mart 2021’de yayınlanan karar hala geçerlidir. Nişasta bazlı şeker kotası %2.5’tir. Ayrıca, Bakanlık bu şekerlerin en az %50’sinin glikoz olması gerektiği tekrar ifade etti. Sonuç olarak yayınlan yönetmelik kotalara dair yeni bir düzenleme getirmedi.