Mimar Sinan’ın Şehzade Paşa Camii’nin kemeri için restorasyon mektubu bıraktığı iddiası

11 Şub 2022

17:21

Yanlış

Doğru

Sonuç

İddiada yer alan caminin adı Şehzade Paşa değil, Şehzade Camii.
Caminin restorasyonuna 1986’da başlandı. Bu da aradan 438 yıl geçtiği anlamına gelir.
İddiadaki çizim, Mimar Ali Saim Ülgen’in Süleymaniye Camii çizimidir.

İddia Yayılımı

Efsaneleşen tarih, tarihe dönüşen efsane… Akılda kalıcılığı çok yüksek olan iki bambaşka kavram… Her ikisinin de örneklerini mutlaka duymuşsunuzdur. Tarihi zaferlerin efsaneleşmesi, bunun en basit örneğidir. Peki ya efsanelerin tarihe dönüşmesi? Bugün ele aldığımız yazıda bunu bir Mimar Sinan örneği ile inceledik.

Elimizde, hayatının neredeyse tamamı efsanelerle bezeli olan Mimar Sinan ile ilgili bir iddia var. Sosyal medyadaki paylaşımlara göre usta mimar, Şehzade Paşa Camii kemerinin restorasyonu için 400 yıl sonrasına mektup bırakmış.

İddia nasıl yayıldı?

Efsane, yıllardır Şehzadebaşı Camii’nin 1990’lı yıllardaki restorasyonunda görev alan bir inşaat mühendisinin sözlerine dayandırılıyor. Birçok haber kaynağı da olayı bu şekilde sayfalarına taşımış.

Kanıt

Öncelikle şunu söylemek gerekir; mühendisler, restorasyonda görev almaz. Restorasyon ve konservasyon uzmanlarının dışında ancak bu konuda yüksek lisans eğitimi olan mimarlara danışılabiliyor. Mühendislerin sahaya çıkması gibi bir durum söz konusu değil.

Mimar Sinan’ın Şehzade Paşa isimli bir eseri yok

İddianın hemen başında anılan cami, aslında Mimar Sinan’ın değil. Hatta ülkemizde Şehzade Paşa isimli bir cami bulunmuyor.

Efsane uzun zamandır yayılımda olduğu için bazı anlatımlarda caminin adı, Süleymaniye olarak da geçiyor.

Mektubun aslına ulaşılamıyor

Söz konusu mektuba, resmi veya gayriresmi hiçbir kaynakta ulaşılamıyor. Bu da iddia kaynağı mühendisin sözünü tek dayanak noktası haline getiriyor.a

Şehzade Camii’nin açılışı ile restorasyonu arasında 438 yıl var

Şehzade Camii üzerine yazılan bir yüksek lisans tezine göre camideki son dönem restorasyon çalışmaları, 1986 ile 1999 arasında gerçekleştirilmiş. Dolayısıyla, ibadete açılış tarihi 1548 olan bu caminin restorasyonu ile arasındaki süre en az 438 yıl oluyor.

İddiada kullanılan görsel, Mimar Ali Saim Ülgen’in Süleymaniye çizimi

Araştırmamızı, iddiada kullanılan görselin kaynağına çevirdik. Bunun için iddiaya eklenen cami çiziminin daha net halini, Twitter paylaşımından alarak görsel arama yaptık. Google’ın görseller kısmında, eskitme arka plana sahip bir çizimle karşılaştık. Beyaz bir kağıt üzerine yapılan çizimleri inceledik. Bunlar da bizi ilk olarak Erciyes Üniversitesi’nin ilgili makalesine götürdü.

Makaledeki çizimler arasında, üzerinde dijital müdahale yaptığı anlaşılan görselin orijinal hali de bulunuyordu.

Orijinal çizimden yola çıkarak Ali Saim Ülgen’in ismini “Süleymaniye” ile birlikte aradığımızda bu kez kendisinin Salt Araştırma‘da bir arşivi olduğunu öğrendik. Burada da benzer birçok çizimin olduğu görülüyor.

Ülgen’in çizimleri, Mimar Sinan Yapıları isimli kitabında da bulunuyor.

Böylece iddia kaynağında yer alan bilgileri teker teker doğrulayarak bu şehir efsanesi de artık rafa kaldırmış olduk. Çünkü bahsedilen mektup, hiçbir resmi kaynakta bulunmuyor. Kanıt olarak verilen görsel ise Mimar Ali Saim Ülgen’in çizimi. İddiada geçen 400 yıl ibaresi de hatalı.

Bu iddiayı daha önce Malumatfuruş da incelemişti.

Bu sonuca itiraz et