İlk Diyanet İşleri Başkanı Rıfat Börekçi’nin Yahudi olduğu iddiası

Müslüman nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu bir ülkede din işlerinden sorumlu tutulan kişinin Yahudi olduğu iddiası ilk okunuşta dahi mantıklı gelmiyor. Peki nasıl doğrulayabiliriz? Bunun için resmi kaynaklar, ansiklopediler ve diğer akademik çalışmalar danışacağımız ilk yerler olmalı. Biz de bu şekilde hareket ettik. Öncelikle Diyanet İşleri’nin resmi sitesinde yer alan Rıfat Börekçi biyografisine baktık.

Beyazıd Dersiâmlarından Atıf Bey’den icazet alıyor

Devletin resmi kurumunda yazan biyografiye göre Börekçi, Arapçayı ve İslâmî ilimleri İstanbul’da Beyazıd Dersiâmlarından Atıf Bey’den okuyup icazet almış. Daha sonra memleketi Ankara’ya dönüp Fazliye Medresesi’nde müderrisliğe başlamış. Burada kendi öğrencilerine icazetler vermiş. 1908 yılında Ankara Müftüsü olmuş (İslam Ansiklopedisi’ne göre 1907 Aralık.). Bu da Sultan Abdülhamit hükümdarlığındaki Osmanlı İmparatorluğu’nda yüksek dini memuriyetlere getirildiğini gösteriyor.

Aynı kaynak bize Rıfat Börekçi’nin Milli Mücadele’ye açıkça destek verdiği için İstanbul Hükümeti tarafından “asi” kabul edilip Ankara Müftülüğünden azledilerek idama mahkum edildiğini belirtiyor.

Ailesi Ankara ulemasından

Akademik olarak güvenilir kaynaklar arasında bulunan Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi‘nde de Rıfat Börekçi’nin biyografisi bulunuyor. Buradaki bilgilere göre, babası Börekçizade Ali Kazım Efendi de Ankara ulemasındanmış. Ulemanın, Osmanlı döneminde din alimleri sınıfını ifade etmek için kullanıldığını hatırlatalım. Görevleri boyunca aldığı mükafatların yanı sıra Nişan-ı Osmânî de almış.

23 Nisan 1920’de Muğla mebusu olarak ilk meclise katılmış. Bu arada Şeyhülislam Dürrîzâde’nin İngiliz baskısıyla Milli Mücadele alehine verdiği fetvayı reddeden bir fetva vermiş. Böylece halkın Milli Mücadele’nin etrafında toplanmasında son derece etkili olmuş. Yayımladığı fetvanın ardından da yukarıda bahsettiğimiz gibi idamına karar verilmiş.

Resmi kaynaklara göre Ankara’nın tanınan ailelerinden biri olan Börekçizadeleri Devlet Arşivleri üzerinden arattık. Rıfat Börekçi’nin babasının isminin Ali Kazım olduğunu biliyoruz. Arşivde Hicri 1255’te yani miladi 1840’ta ölen Ankara Sarı Hatip Medresesi ulemasından Börekçizade Ali Efendi’nin ilk Diyanet İşleri Başkanımız Börekçi ‘nin dedesi, iki oğlundan biri olarak bahsedilen Kazım Efendi’nin de babası Ali Kazım Bey olması muhtemel görünüyor.

Börekçi 4 Nisan 1924’te başladığı Diyanet İşleri Başkanlığı görevini vefat tarihi olan 5 Mart 1941’e dek sürdürmüş.

Murat Bardakçı: Millî Mücadele’nin önde gelen manevî mimarlarına kendilerince hakaretler yağdırıyorlar

Gazeteci Murat Bardakçı, 2019’da yazdığı “Serseriler” başlıklı köşeyazısında “cehaletin vücut bulmuş hali” olarak andığı “zamane serserilerinin” birine hakaret etmek için “Yahudi, Ermeni bilmemnesi, Mason, Dönme” gibi sözleri hakaret olarak kullandığını belirtmiş. Bu kapsamda Rıfat Börekçi ile ilgili iddialara yönelik tepkisini şu şekilde göstermiş:

“Zamâne serserilerinden bahsetmemin sebebi artık ipin ucunu tamamen kaçırmaları ve Cumhuriyet’in ilk Diyanet İşleri Reisi olan Rıfat Börekçi’ye bile “Yahudi, haham, mason” demeye cür’et etmeleri…”

Yazının devamında Börekçi’nin kısa biyografisine şu şekilde değinmiş:

“Cehaletleri ve şuursuzlukları bu seviyede olanlara ne söyleyebilir, ne anlatabilirsiniz? “Yahudi”, “haham” ve “mason” dedikleri Rıfat Börekçi’nin, yani İstiklâl Harbi senelerinin Ankara Müftüsü Rıfat Efendi’nin bir ulemâ ailesinin mensubu olduğunu, İstanbul  Hükümeti’nin şeyhülislâmı Dürrîzâde Abdullah Efendi’nin Kuvâ-yı Milliye aleyhindeki meşhur fetvasına karşı fetva verip dört tarafı işgal altındaki Anadolu’da halkın Millî Mücadele’ye katılmasında önemli rolünün bulunduğunu, bu yüzden İstanbul’daki divan-ı harp tarafından idama mahkûm edildiğini izaha kalkacak olsanız aval aval bakacaklar, anlamayacaklar ve anlasalar bile şartlanmış oldukları için inanmayacaklar!”

Fotoğraftaki kişi Ahmet Hamdi Akseki

İddianın herhangi bir doğruluğu olmamasının yanı sıra açıklamanın altına eklenen fotoğraftaki kişi de Rıfat Börekçi değil, 3. Diyanet İşleri Başkanı Ahmet Hamdi Akseki. Fotoğraf, Diyanet İşleri’nin bastığı biyografi kitabının kapağında kullanılmış. İslam Ansiklopedisi’ne göre Akseki’nin babası Güzelsu Camii imamı Mahmud Efendi’dir. Kendisi de beş altı yaşlarında iken Kurʾan okumaya başlayıp 1914’te  Fâtih dersiâmlarından Bayındırlı Mehmed Şükrü Efendi’den icazet almış. Yani fotoğraftaki gerçek kişi de Yahudi değil. Sonuç olarak cumhuriyetin ilk Diyanet İşleri Başkanı’nın Yahudi olduğu iddiasının elle tutulur hiçbir yan yok. Ayrıca kullanılan fotoğraf da Rıfat Börekçi’yi göstermiyor.

Malumatfuruş da daha önce Rıfat Börekçi’nin Haham olduğu iddiası kapsamında benzer bir inceleme yapmıştı.