İkinci dil değil ‘Yabancı Aksan Sendromu’

Rueben, 2016’da Time.com editörü Melissa Chan’a: “Sarsıntı sonrası İngilizce’yi doğru konuşamıyordum ve her konuşmaya çalıştığımda nöbet geçiriyordum” dedi. Daha sonra basında Rueben’in yavaş yavaş İngilizce konuşma yeteneğini yeniden kazandığı, İspanyolca becerilerinin zayıfladığı ve doktorların tam olarak ne olduğunu açıklamakta zorlandıkları bilgisi yer aldı.

Kaldı ki bu deneyimi yaşayan tek kişi Rueben değil. Felç geçirdikten sonra Galce konuşmaya başlayan bir İngiliz, ya da komadan uyanan bir Hırvat genç  akıcı Almanca konuştu. Ve 2013’te Avustralyalı bir adam, okulda öğrendiği ancak akıcı konuşamadığı bir dil olan Mandarin’i konuşarak araba kazasından uyandı. Tüm bu vakaların ortak noktası, hastaların hepsinin konuşmaya devam ettikleri dili akıcı olmasa da bir dereceye kadar biliyor olmaları, ciddi bir kafa travması geçirmeleri ve ilk uyandıklarında ana dillerini konuşmakta zorlandıkları. Ayrıca zamanla tekrar ana dillerini konuşmaya başlıyorlar. Peki bilimsel olarak, bu yaşananlar mümkün olabilir?

Gerçek şu ki, araştırmacılar hala tam olarak emin değiller. Ancak yeni kullanılan dil becerilerinin, travmatik yaralanmanın ardından beynin kendini yeniden çalıştırmasından kaynaklandığı düşünülüyor. Nadir görülen bu duruma Yabancı Aksan Sendromu adı veriliyor. Belgelenmiş en az 200 Yabancı Aksan Sendromu vakası var. Bu durum bir kişinin beyin hasarından sonra kendini sadece yabancı bir aksanla konuşurken bulması olarak tanımlanıyor.

Belgelenen ilk vakalardan birinde, Norveçli bir kadın, İkinci Dünya Savaşın’daki bir hava saldırısı sırasında bomba şarapneliyle vuruldu ve Alman aksanıyla uyandı. Daha sonra arkadaşları ve komşuları, onun bir casus olduğunu düşündükleri için ondan uzak durdular. Uzmanlara göre sendrom, beynin konuşma kaslarını kontrol eden kısmının hasar görmesinden kaynaklanıyor. 2013’te Macquarie Üniversitesi’nden Lyndsey Nickels: ”Konuşmak; dudak, dil ve çene (konuşma artikülatörleri) ve gırtlak (ses kutusu) kaslarının çok hassas kontrolünü gerektirir” diye yazmıştı. Ek olarak yazıda:  “Artikülatörlerin yerleşimi, hareketlerin hızı veya koordinasyonu senkronize değilse, konuşma sesleri değişecektir” cümleleri de yer alıyor.

Yani insanlar gerçekten yeni bir dil konuşmuyorlar, sadece sesli harfleri ve ünsüzleri telaffuz etme şekilleri üzerindeki kontrollerini kaybediyorlar ve bu onların belirli bir aksanla konuşuyormuş gibi ses çıkarmasına neden olabilir. Bu durum, aynı zamanda, birçok hata yapsalar bile, başka bir dili konuşurken kulağa akıcı konuşuyormuş gibi gelmesine de yol açıyor. Rueben Nsemoh örneğinde olduğu gibi, bir kafa travmasından sonra uyanan insanların yaşadığı durum buna yoruluyor.Yeni aksanları ile o kadar hızlı konuşuyorlar ki eksik harfler ve sesler ile kurduğu cümleler, yeni bir dil olarak algılanıyor.

Ayrıca, az bilinen bir dili aniden akıcı bir şekilde konuşma yeteneğinin, hastaların hepsinin yaralanmadan hemen sonra ana dillerini kaybetmeleri gerçeğiyle daha fazla ilgisi olabilir. Örneğin; Hırvat gencin komadan, akıcı bir şekilde Almanca konuşarak uyanması durumu için “tıbbi olarak açıklanamaz” denildi. Yale Üniversitesi’nden Nörobilimci Steven Novella tarafından yayımlanan bir yazıda: ”Hırvatça bir Slav dilidir, ancak geçmişi nedeniyle bazı Almanca kelimeleri de içerir. Raporlar, kızın okulda Almanca okuduğunu ve böylece komadan önce konuşabildiğini gösteriyor. Pek bir gizem değil aslında” açıklaması yer alıyor. Kafa travmasından yeni bir dil konuşarak uyanan insanlar hakkında yapılmış hakemli bir vaka çalışması yok bu sebeple şimdilik iddialar hipotez hükmünde.