Hacı Şakir markasının, “sözde 1938’de yakılarak sabun yapılan Hacı Şakir”den esinlendiği iddiası

Hacı Şakir sabunları ismini kurucusundan alıyor

Hacı Şakir sabunları, Hacı Şakir Bey’in babası Hacı Ali Bey’in 19. yüzyılın ortalarında Kırım’da sabun ve mum ticaretine girmesine dayanıyor. İlk markalı sabun, 1889 yılında üretilmiş. Hacı Şakir’in 1915 yılında ailesiyle birlikte İstanbul Laleli Atpazarı’na taşınmasıyla marka burada büyümeye devam eder.

Kurtuluş Savaşı sürecinde cepheye sabun gönderen şirketin sicili 1925 yılında “Sabuncuzade Mehmet Şakir ve Mahdumu Müessesatı Ticari ve Sınai Türk Anonim Şirketi” adıyla Mustafa Kemal Atatürk tarafından onaylanır.

Hacı Şakir Bey’in ailesi soyadı devriminin ardından Sabuncuoğlu soyadını almışlardır.  Kurucunun soyağacının izini torununun vefat ilanından takip edebiliyoruz. Bu da şirketin ismini kurucusundan aldığını gösteriyor.

Tarihi Kırım’a dayanan ve Türkiye Cumhuriyetinin ilk Türk Anonim Şirketlerinden olan Hacı Şakir markası, önce 1987’de Maya Grubu’na dahil edilmiş. 27 Temmuz 1999’sa ise Colgate-Palmolive Türkiye’ye katılmıştır.

İddianın kurgulanmasının sebebi de tam buraya dayanıyor olmalı. Hacı Şakir markasını satın alan Colgate-Palmolive şirketi, ABD merkezli çok uluslu bir şirket olmasının yanında üst düzey görevlerde İsrailli çalışanların olması ve ülkeye yaptığı ihracat ile hedef gösteriliyor.

Kaynaklarda 1938’de yakılarak öldürülen ve sabun yapılan sözde Hacı Şakir isimli biri olduğuna dair herhangi bir bilgi yer almıyor.

İddianın kaynağı: Facebook

İddianın en eski yazılı paylaşımlarının Facebook’ta yer aldığı anlaşılıyor. Facebook paylaşımlarına bakılırsa bu kurgu iddia, sözlü olarak da paylaşılarak yayılmaya başlamış olabilir.

Ulaşabildiğimiz en eski paylaşımlar 2013 yılından. Bunlardan ilki, Hacı Şakir sabunlarının İsrail malı olduğu ve adının bilerek “hacı” olarak konulduğunu iddia eden şu paylaşım:

İddianın son hali diyebileceğimiz paylaşım ise 29 Ekim 2013’te Yalan Yazan Tarih Utansın – Extra Versiyon isimli hesap tarafından paylaşılmış. Troll bir dille yazıldığı açık olan ve 3 başlıktan oluşan metnin son başlığı “Hacı Şakir Efendinin Hazin Sonu”. 

Paylaşımın sonuna yazılan kaynak ve metnin dili kurgu olduğunu açıkça gösteriyor aslında.

Fotoğrafı kullanılan kişi, Urfalı sanatçı Hacı Nuri Hafız Başaran

İddianın tarihsel kısmına baktık. Diğer yandan bir de sunumda kullanılan sözde Hacı Şakir’in fotoğrafının kaynağına da baktık. İddiada 1938’de yakılarak sabun yapılan kişi olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğrafta Urfa’nın tasavvuf müziğinde önemli kaynaklardan olan Hacı Nuri Hafız Başaran olarak bilinen Nuri Başaran olduğunu gördük.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanan “Urfa Müziği Hakkında” isimli yayında, Nuri Başaran aynı fotoğraf ile kaynak isimlerden biri olarak gösterilmiş. 

Urfa’da Hafızlık Eğitimi ve Urfalı Hafızlar isimli kitapta da aynı fotoğraf ile Hacı Nuri Hafız Başaran hakkında bilgi verilir. Buna göre Hacı Nuri Bey 1900 yılında Urfa’da doğmuş. Halk arasında Hacı Nuri Hafız olarak tanınmış, hafızlığı ve sesiyle şöhret kazanmış. 1970 yılında vefat etmiş.

Kaynaklarda Hacı Şakir Bey’i gösterdiği belirtilerek kullanılan fotoğraf ise şu şekilde:

Sonuç olarak, Hacı Şakir markası ismini yakılarak öldürülen birisinden değil markanın kurucusundan almıştır.