Fay hatlarının, yayıldığı ve farklı bölgelerdeki şehirlerde depreme neden olacağı iddiası

AFAD’ın fay hatlarının yayıldığına dair açıklaması yok

AFAD’ın web sitesini inceledik. Sitede “Kahramanmaraş-Pazarcık’ta meydana gelen deprem sonrası AFAD tarafından yapılan duyurular” başlıklı bir kısım açılmış. Bunun dışında “Duyurular” sekmesinde de bültenler yayımlansa da 7 Şubat 2023‘te saat 04.30 itibarıyla paylaşılan bülten dahil olmak üzere fay hatlarının yayılmasından bahsedilmemiş. Aynı şekilde, resmi sosyal medya hesaplarında da bu yönde herhangi bir duyuru veya uyarı bulunmuyor.

Fay hatları yayılabilir mi?

Fay, kayaç kütlelerinin bir kırılma düzlemi boyunca yerlerinden kaymasıdır. Türkiye’nin 3 büyük fay hattı var: Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı.

Fay hatlarının yayılıp genişleyen bir şey olmadığını tanımı üzerinden de anlayabiliriz. Faylar, yer kabuğunun zayıf ve hareketli bölgeleridir ve yer kabuğundaki enerji birikimi ile ortaya çıkar. Ana karayı oluşturan levhaların hareketleri ile fay dediğimiz zayıf yerler zorlanır ve bu da gerilme enerjisinin birikmesine sebep olur. Levha hareketlerinden kaynaklanan zorlanma ile şiddetli kırılma ve hareket ortaya çıkar. İşte deprem de bu şekilde meydana gelir.

Sonuç olarak fay hatları herhangi bir depremde ülkeye virüs gibi yayılmaz. Kaldı ki iddiada anılan şehirler farklı fay hatları üzerinde bulunuyor: İstanbul, İzmit, Eskişehir, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nda yer alırken Afyon ve Manisa Batı Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alıyor. Malatya ise zaten depremin yaşandığı Doğu Anadolu Fay Hattı üzerinde.

Depremin diğer bölgelerdeki kırıkları tetiklemesi yönündeki iddialar Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener’e de soruldu. Özener, bu tip iddiaların her depremde gündeme geldiğini ancak Doğu Anadolu Fay Hattı’nda olan bir depremin Marmara’daki bir depremi tetiklemesinin teorik olarak mümkün olmadığını dile getirdi:

“Doğu Anadolu fayında olan bir depremin Marmara’da olabilecek olası bir depremi tetiklemesi teorik olarak mümkün değil. Bu gibi durumlarda çok fazla yanlış ve hatalı bilgiler yayılmakta. Özellikle sosyal medyadaki bu tarz duyurulara çok fazla itibar etmemek gerekmektedir.”

Doğrula, Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan’a ulaşarak iddiada belirtildiği gibi Kahramanmaraş’taki depremin iddiada anılan şehirleri etkilemesinin mümkün olup olmadığını sordu. Ercan, Kahramanmaraş depreminin adı geçen şehirleri etkilemeyeceğini belirtti.

Kendisi daha önce Twitter hesabından da çok sorulan İstanbul ve İzmir ile ilgili kaygılanmaya gerek olmadığını söylemişti.

Kahramanmaraş’ta akşam 17.00-19.00 arasında deprem olacağı iddiası

Sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla yayılıma giren ve fay hatlarını da metinde kullanan iddialardan biri de Kahramanmaraş’ta fay hattının koptuğu ve akşam 17.00-19.00 arasında deprem beklendiğine yönelikti.

6 Şubat akşamı için paylaşılan bu iddia elbette ki  doğru değildi. Bahsedilen deprem de olmadı. Jeofizik uzmanlarının depremle ilgili hemfikir olduğu konuların başında bu doğal afetin önceden hele ki saati saatine bilinemeyeceğidir. Unutmamak gerekir ki şu anda sahip olduğumuz teknoloji, depremlerin önceden tahmin edilmesine imkan vermez.

Türk Polis Teşkilatı da söz konusu iddiayı “sahte içerik” olarak paylaşarak benzeri dezenformasyonların dikkate alınmaması gerektiği uyarısını yaptı.

AFAD, sosyal medyadaki asılsız haberler ile endişeye kapılmamak gerektiğini, sadece resmi kaynaklardan gelen bilgi ve duyuruların ciddiye alınması gerektiğine yönelik bir paylaşım yaptı.