Elektrik dağıtım şirketlerinin elektrik satışından 4-5 kat kar elde ettiği iddiası

14 Şub 2022

16:42

Yanlış

Doğru

Sonuç

Elektriğin üretim maliyeti tüketiciye birim başına (toplam aylık tüketim 210 kWh’tan aşağıdaysa) 0,7946’dır. EÜAŞ ise dağıtım şirketlerine teknik ve teknik olmayan kayıp enerji satışlarına ve görevli tedarik şirketlerine 0,3186 satıyor fakat EÜAŞ’ın yaptığı satış toplam elektrik satışının yüzde 20’sinden azdır. Piyasada ise elektrik 1,52 TL/kWh’tan satılıyor. Yani piyasadaki elektrik fiyatı 0,7946’dan çok daha fazladır. Bunlara ek olarak EPDK perakende satış tarifelerinde net kar marj oranının yüzde 2,38 olarak belirledi.

İddia Yayılımı

2022 yılında elektriğe gelen zam ile birlikte elektrik faturaları ile ilgili haberler sık sık gündeme düşüyor. Son zamanlarda elektrik dağıtım şirketlerinin elektrik satışından 5-6 kat kar elde ettiği iddiası kamuoyunda büyük yankı uyandırmıştı. Peki işin aslı gerçekten de böyle mi? Bugünkü yazımızda elektriğin üretim, dağıtım ve satış bandının nasıl işlediğini kaleme aldık.

Elektriğe gelen zam

2021 yılının ikinci kısmında meskenler için elektriğin fiyatı kilovat saat(kWh) başına 0,916 TL’ydi. 2022 yılında ise meskenler için toplam tüketim 150 kWh’tan az ise kWh başına 1,37 TL tarifesine güncellendi. Şayet 150 kWh üstü ise kWh başına 2,06 TL’dir.

Daha sonra bu sınır 150 kWh’tan 210 kWh’a çıktı.

Elektrik Üretim A.Ş.’nin enerji satışı

Enerji ve iklim uzmanı Önder Algedik 10 Ocak tarihinde EÜAŞ’ın elektriği toptan olarak 0,3186 TL’ye sattığını ve bu elektriğin 1,37 ve 2,06 TL’ye halka satıldığını dile getirdi. Buna kanıt olarak da EPDK’nın 10706 nolu kararını yayınladı. Algedik’in EÜAŞ’ın sattığı ve halkın ödediği fiyat farkını öne sürerek enerjide kamulaşma istediğini belirtti.

Algedik’in bu söylemi internette çokça yayıldı. Sosyal medyada dağıtım şirketlerinin halka 5-6 kat kar ile enerji sattığı iddia edildi. Bize de pek çok kişiden bu konuyu çalışmamıza dair oldukça fazla istek geldi ve bu konuyu inceledik.

Kanıt

Elektrik fiyatı nasıl oluşur?

Güncel haliyle meskenler için elektrik birim fiyatı, aktif enerji bedeli, dağıtım bedeli, elektrik tüketim vergisi ve katma değer vergisinin toplamı ile oluşur.

Toplam 210 kWh altındaki tüketim için birim başına aktif enerji bedeli için 0,7946 TL, dağıtım bedeli için 0,3295 TL, elektrik tüketim vergisi için 0,04 TL ve KDV için 0,21 TL’dir.
210 kWh’tan sonra ise aktif enerji bedeli için 1,3488 TL, dağıtım bedeli için 0,3295 TL, elektrik tüketim vergisi için 0,09 TL ve KDV için 0,42 TL’dir. Daha öncesinde faturada yer alan TRT payı ve enerji fonu miktarı ise artık alınmıyor.(1.Görsel)

Aktif Enerji Bedeli: Bu bedel, elektrik enerjisi için ödenen fiyattır. Burada sadece elektriğin üretimine ödenen ücrettir.

Dağıtım Bedeli: Bu bedel ise elektriğin üretiminden tüketiciye kadar ulaşımı için ödenen miktardır. Bu fiyata elektriğin üreticiden dağıtım şirketine, şirketten tüketiciye aktarımı, bu aktarımda oluşan kayıplar, sayaç okuma bedeli, aktarımda kullanılan kabloları bakımı ve onarımı gibi masraflar için ödenir.

Yani elektriğin kendisine ödediğimiz miktar 210 kWh’te kadar kilovat saat başına 0,7946 TL’dir. Daha sonra 0,7946 ile 0,3186 TL arasındaki farkı inceleyeceğiz.

Elektriğin yolculuğu

Elektriğin Üretimi

Türkiye’de hem Elektrik Üretim A.Ş. (kamu şirketi) hem de pek çok özel elektrik üretim şirketi elektrik üretiyor. 2020 yılında Türkiye’deki toplam elektrik kurulu gücü 95 bin 890 megavata ulaşırken, Elektrik Üretim A.Ş. 20 bin 981 megavattır. Yani elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 77’si özellerden sağlanıyor.

Elektriğin İletimi

Türkiye’de elektriğin iletimini tekel olan bir kamu kuruluşu “TEİAŞ” yapmaktadır. TEİAŞ, elektriğin tüketim bölgelerine ulaşmasını sağlar.

Elektriğin dağıtımı ve dağıtım sonrası süreci: Elektriğin dağıtımı ise büyük ölçüde özelleştirilmiştir. Elektrik dağıtım şirketleri bölgelerde elektriği tüketicilere dağıtımını gerçekleştirir. Bu şirketler elektrik kabloların onarımı, sayaçların okunması, şebekelerin arızalarını gidermesi, tüketicilerden faturaların tahsili gibi sorumlulukları yerine getirir. Bu şirketler elektriği kendi üretim santrallerinden üretebilir ya da elektrik toptan satış piyasasından ve EÜAŞ’dan alabilir. 2021 yılı Aralık ayı elektrik piyasası hacmine baktığımızda 43.555.348 MWh elektriğin yalnızca 8.051.678 MWh’ında EÜAŞ etkilidir. (2. Görsel)

10706 No’lu Kurul Kararı

Yayınlanan karara göre EÜAŞ’ın dağıtım şirketlerine teknik ve teknik olmayan kayıp enerji satışlarına ve görevli tedarik şirketlerine yapılan işlemlerde 31,86 kr/kWh tarifesinden elektrik satacak. (3. Görsel) Fakat, EÜAŞ’ın elektrik satışı toplam elektrik piyasasının %20’sinden azını oluşturuyor. EPİAŞ’taki piyasa takas fiyatlarına baktığımızda ise 11 Şubat 2022 tarihinde piyasa fiyatının 1,52 TL/kWh olduğunu görüyoruz.(4. Görsel)

Toparlayacak Olursak…

Elektriğin üretim maliyeti tüketiciye birim başına (toplam aylık tüketim 210 kWh’tan aşağıdaysa) 0,7946’dır.
EÜAŞ ise dağıtım şirketlerine teknik ve teknik olmayan kayıp enerji satışlarına ve görevli tedarik şirketlerine 0,3186 satıyor fakat EÜAŞ’ın yaptığı satış toplam elektrik satışının yüzde 20’sinden azdır. Piyasada ise elektrik 1,52 TL/kWh’tan satılıyor. Yani piyasadaki aslında elektrik fiyatı 0,7946’dan çok daha fazladır. EÜAŞ elektrik fiyatını düşük fiyattan satarak piyasadaki elektrik fiyatını düşürmeye çalışıyor. Bunlara ek olarak EPDK perakende satış tarifelerinde net kar marj oranının yüzde 2,38 olarak belirledi. Bunları göz önüne aldığımızda iddialarda yer aldığı gibi elektrik satışından 5-6 kat kar edilmesi mümkün değildir.

EPDK konu ile ilgili 13 Şubat 2022’de bir açıklama yaptı. (5.Görsel)

Bu konuyu daha önce Malumatfuruş’ta inceledi.

Bu sonuca itiraz et