Ege’de Türk bilim insanları tarafından ‘jelibon balığı’ keşfedildiği iddiası
2 May 2024
14:35
Sonuç
- Video, sözde Türk bilim insanları tarafından Ege’de keşfedilen jelibon balığını göstermiyor.
- Görüntü, salpa maggiore (veya salpa maxima) isimli omurgasız deniz canlısını gösteriyor.
- Söz konusu deniz Ege değil ve salpler Türk bilim insanları tarafından keşfedilmedi.
- Tanzanya Su Ürünleri ve Balıkçılık Enstitüsü’ne göre salpler Güneydoğu Avustralya’da yoğun olarak bulunuyor.
- Ayrıca yine enstitünün paylaştığı bilgi formunda salplerin daha önce, 1940 ve 1978 yıllarında rapor edildiği belirtilmiş.
İddia Yayılımı
1 Mayıs 2024’te sosyal medya platformu X’te paylaşılan bir video ile sözde Türk bilim insanlarının Ege’de ‘jelibon balığı’ isimli transparan görünüme sahip bir balık keşfettikleri iddia edildi.
Kanıt
Videodan alınan ekran görüntüsü tersine aratıldığında, farklı başlıklara sahip pek çok videoya ulaşılabiliyor. Ancak başlıklar çoğunlukla İngilizce olmakla birlikte videoların paylaşım tarihi 3 hafta öncesine (8-10 Nisan haftasına) dayanıyor. Videolara atılan başlıklarda bahse konu deniz canlısının isminin ‘salp’ olduğu belirtilmiş.
Videoların açıklama kısmında ilgili deniz canlısına dair bazı bilgiler de paylaşılmış. Salpa Maxima’nın (veya Salpa Maggiore) jelatinimsi ve şeffaf, omurgası bir deniz canlısı olduğu belirtilmiş.
Salpa Maggiore’u Türk bilim insanları keşfetmedi
Söz konusu iddiadaki bir diğer husus ise sözde ‘jelibon balığı’ isimli canlıyı Türk bilim insanlarının Ege’de keşfettiğiydi. Ancak bu bilgi de gerçeği yansıtmıyor. Salp ile ilgili araştırma yapıldığında, canlının yeni değil; en az 10 sene önce keşfedildiği sonucuna ulaşılıyor. Üstelik Türk bilim insanları tarafından ya da Ege’de değil.
Daily Mail’in 21 Ocak 2014 tarihli haberinde balıkçı Stewart Fraser’in Yeni Zelanda’nın Karikari Yarımadası’na 70 kilometre uzaklıkta balık tutarken ‘salpa’ya rastladığı ifade edilmiş.
Balığa rastladığında şaşıran ve onu alıp almama konusunda tereddüt eden Fraser, haberde canlının neredeyse jöle gibi olduğundan ve üstündeki turuncu leke haricinde hiçbir şey görülmediğinden belirtmiş.
Daily Mail canlı ile ilgili Birleşik Krallık’ın Ulusal Deniz Akvaryumu’nun o dönemki araştırma lideri Deborah Cracknell’e ulaşmış. Cracknell ise deniz canlısının bir salpa maggiore (veya salpa maxima) olduğuna inandığını söylemiş.
Akvaryumun o dönemki Koruma ve İletişim Müdürü Paul Cox ise salpler hakkında çok az şey bilindiğinden; ancak genellikle daha soğuk denizlerde, yoğunlukla da Güney Okyanusunda bulunduğundan bahsetmiş.
Tazmanya Su Ürünleri ve Balıkçılık Enstitüsü de salpler ile ilgili hazırladığı bilgi formunda Güneydoğu Avustralya’nın sularında çok yoğun sürüler halinde görüldüğünü ve bölgedeki en yoğun üçüncü planktonik hayvan olduğu tahmin edildiğini belirtmiş.
Ayrıca bilgi formunda türün daha önce 1940 yılında yine aynı bölgede Dakin ve Colefax; 1978 yılında da Nyan Taw tarafından rapor edildiği ifade edilmiş.